Πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας: Το μέλλον του κόσμου αποφασίζεται στο Πεκίνο. Πείνα και πολιτική αναταραχή

Πριν από μια δεκαετία, ο Βρετανός ιστορικός Κρίστοφερ Κλαρκ έγραψε ένα αριστοτεχνικό βιβλίο, Υπνοβάτες , το οποίο περιέγραφε πώς, το καλοκαίρι του 1914, τα ευρωπαϊκά έθνη σκόνταψαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σύγκρουση στην Ουκρανία φαίνεται να είναι όλο και περισσότερο μια επανάληψη του μοιραίου καλοκαιριού του 1914.

Οι ΗΠΑ , η Ευρώπη και η Ρωσία θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τις επόμενες κινήσεις τους και να έχουν κατά νου τα τραγικά διδάγματα ενός αιώνα πριν. Εάν η πανδημία του Covid-19 γινόταν ένας τεράστιος μαύρος κύκνος , η σύγκρουση στην Ουκρανία θα μπορούσε να μετατραπεί σε μαύρο ιπποπόταμο, ένα στασιμοπληθωριστικό σοκ.

Οι μανιχαϊστικές απόψεις και τα παιχνίδια με μηδενικό άθροισμα κυριαρχούν, καθώς οι πρωταγωνιστές χαρακτηρίζουν ο ένας τον άλλον Ναζί και τρελούς.

Ο πόλεμος κλιμακώνεται ραγδαία. Η παράδοση όπλων που χαρακτηρίζονται ως «αμυντικά» οδηγεί στη χρήση ολοένα και μεγαλύτερων πυραύλων, ορισμένοι σαφώς ικανοί να μεταφέρουν πυρηνικό ωφέλιμο φορτίο. Η στρατηγική είναι επίσης πληθωριστική, με την ανοιχτή υπεράσπιση μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, σαν να μην υπήρχαν πυρηνικά όπλα.

Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα έχουν έκτακτες συνόδους κορυφής στις 24 Μαρτίου και η ελπίδα είναι ότι μπορεί να σχεδιαστεί μια στρατηγική εξόδου. Έχουν τεθεί σε εφαρμογή κυρώσεις που έχουν σχεδιαστεί για να ακρωτηριάσουν τη ρωσική οικονομία. το ρούβλι έχει καταρρεύσει και μέρος των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Μόσχας έχει παγώσει, ακόμη και από την ιστορικά ουδέτερη Ελβετία.

Η Anglosphere (ΗΠΑ, Καναδάς και Ηνωμένο Βασίλειο) έχει επιβάλει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, στέλνοντας την τιμή ενός βαρελιού αργού σε ένα τρενάκι, ενώ οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν μανιωδώς να μειώσουν την υψηλή τους εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Εφέ χιονοστιβάδας

Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η Ρωσία είναι καταδικασμένη και η χρεοκοπία της θεωρείται θέμα πότε όχι εάν. Η πολύ προφανής προσδοκία είναι ότι οι κυρώσεις θα προκαλέσουν τόσο μεγάλη οικονομική δυσπραγία στη Ρωσία που πιθανότατα θα πυροδοτήσουν μια εσωτερική εξέγερση ή πραξικόπημα και στη συνέχεια θα ευνοήσουν μια πολυαναμενόμενη αλλαγή καθεστώτος.

Ταυτόχρονα, το οικονομικό πλήγμα από αυτές τις κυρώσεις δεν πρέπει να υποτιμηθεί .

Θα μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα χιονόμπαλας. Ενώ πολλές χώρες αποσυνδέονται οικονομικά από τις προμήθειες και τα εμπορεύματα ενέργειας της Ρωσίας, άλλες μπορεί να επιταχύνουν μια ήδη ορατή αποσύνδεση από το δολάριο ΗΠΑ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

Η Ρωσία και η Κίνα διαπραγματεύονται στα αντίστοιχα νομίσματά τους και στοχεύουν να λανσάρουν την εναλλακτική τους λύση στο δυτικό σύστημα εκκαθάρισης τραπεζών Swift. Μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου όπως η Σαουδική Αραβία εξετάζουν το ενδεχόμενο συναλλαγών με την Κίνα σε ρενμίνμπι, ρίχνοντας ένα σύννεφο στο πετροδολάριο. Η Ινδία έχει ήδη τετραπλασιάσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και τα δύο έθνη εξετάζουν το ενδεχόμενο ανταλλαγής ρουβλίων με ρουπία.

Μετά τον παγκόσμιο μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που δημιουργήθηκε από τη διάσκεψη του Bretton Woods το 1944 και την ενημέρωση του το 1971 με το μονομερές και ασυντόνιστο τέλος των ΗΠΑ στη μετατρεψιμότητα μεταξύ δολαρίου και χρυσού, ορισμένοι αναλυτές προβλέπουν ακόμη και Bretton Woods III. Εάν το μερίδιο του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο μειωθεί περαιτέρω, δεν θα ήταν μια παρήγορη κατάσταση για την πιο υπερχρεωμένη χώρα στον πλανήτη: τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πιστεύουν πραγματικά το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και η Federal Reserve ότι μπορούν να συνεχίσουν να τυπώνουν δολάρια για την αιωνιότητα; Πιστεύουν στ’ αλήθεια οι λάτρεις της λεγόμενης συναίνεσης της Ουάσιγκτον ότι επιμένοντας στον οπλισμό του δολαρίου μπορούν εύλογα να διατηρήσουν το “signiorage” του εδώ και δεκαετίες;

Ο χρόνος αυτής της νέας κρίσης δεν θα μπορούσε να ήταν χειρότερος. Παραθέτοντας τον αείμνηστο Σαντάμ Χουσεΐν, η μητέρα όλων των καταιγίδων πλήττει την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας μετά την πανδημία και τις προσπάθειες να σταματήσει η κλιματική αλλαγή. Η Πράσινη Νέα Συμφωνία και η πανδημία του Covid έχουν πλέον σαρωθεί από την τηλεοπτική primetime. Οι ιολόγοι και οι πράσινοι ακτιβιστές έχουν εξαφανιστεί από τα talk show. Συζητείται ακόμη και η έναρξη λειτουργίας σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.

Πείνα και πολιτική αναταραχή

Η παγκόσμια οικονομία, ήδη εκτεθειμένη σε σοκ προσφοράς δύο ετών λόγω του Covid, τώρα «απολαμβάνει» ένα σοκ εφοδιασμού σε στυλ της δεκαετίας του 1970. Θα μπορούσε σύντομα να εξελιχθεί σε κρίση βασικών εμπορευμάτων και να τροφοδοτήσει τη διακοπή της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, δεδομένου ότι η κρίσιμη παραγωγή και εξαγωγή σιταριού της Ρωσίας και της Ουκρανίας πιθανότατα θα διαταραχθεί επίσης.

Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι μπορεί να συμβεί στην παγκόσμια οικονομία όταν ο μοναδικός μεγαλύτερος παραγωγός εμπορευμάτων στον πλανήτη, η Ρωσία, τιμωρηθεί τόσο βαριά

Σε ορισμένες χώρες (Αίγυπτος και Λίβανος για να περιοριστεί κανείς στη Μέση Ανατολή), θα μπορούσε να σημαίνει πείνα και πολιτική αναταραχή. Υπάρχει εκτεταμένη αστάθεια. Ο πληθωρισμός, ο οποίος υποτιμήθηκε για πάρα πολύ καιρό, είναι τώρα υψηλότερος από ό,τι ήταν τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.

Η ατζέντα εσωτερικών μεταρρυθμίσεων του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει από τον γερουσιαστή Τζο Μάντσιν , φαίνεται καταδικασμένη και οι ελπίδες του για μεσοπρόθεσμη εκλογική επιτυχία το επόμενο φθινόπωρο, και οι ελπίδες των Δημοκρατικών για τις προεδρικές το 2024, θα μπορούσαν επίσης να τελειώσουν.

Το Next Generation EU , το τεράστιο επενδυτικό σχέδιο των 8 oobn ευρώ (883 δισεκατομμύρια δολάρια) για να βγει η Ευρώπη από την οικονομική ύφεση που δημιουργείται από τον Covid, μπορεί να κλαπεί ή να χρειαστεί να ξαναγραφτεί πλήρως.

Η απόλυτη αλήθεια είναι ότι κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι μπορεί να συμβεί στην παγκόσμια οικονομία όταν ο μοναδικός μεγαλύτερος παραγωγός εμπορευμάτων στον πλανήτη, η Ρωσία, υφίσταται τόσο βαριές κυρώσεις. Μια τέτοια αβεβαιότητα δημιουργεί ένα εξαιρετικά ανησυχητικό ερώτημα: ποιος θα συντριβεί πρώτος; Η Ρωσία υπό τις δυτικές κυρώσεις ή η δυτική νεοφιλελεύθερη οικονομική και χρηματοπιστωτική τάξη πραγμάτων λόγω των δικών της κυρώσεων;

Η Ευρώπη είναι πολιτικά άσχετη

Άλλες περίεργες εξελίξεις εκτυλίσσονται. Πρώην διεθνείς παρίες όπως ο Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα και ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη Σαουδική Αραβία φλερτάρονται τώρα για να μετριάσουν το σοκ στον εφοδιασμό πετρελαίου.

Και όσον αφορά το Ιράν, η ελπίδα τώρα είναι ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο του θα πλημμυρίσουν ξανά τις αγορές. Οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ απέρριψαν προφανώς τηλεφωνήματα από τον ενοικιαστή του Λευκού Οίκου.

Το Ριάντ εξετάζει το ενδεχόμενο να κάνει εμπόριο πετρελαίου με την Κίνα σε ρενμίνμπι και έχει απευθύνει πρόσκληση στον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ να επισκεφθεί το βασίλειο.

Ο Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας ταξίδεψε πρόσφατα  στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα  στην πρώτη του επίσκεψη σε ένα αραβικό κράτος μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία το 2011.

Χρειάστηκε ένας πόλεμος στην Ευρώπη για να αφυπνίσει την ηγεσία της από τη ταραχή της ενεργειακής της εξάρτησης από τη Ρωσία. Τώρα υπάρχει μια ξέφρενη αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, παρόλο που ούτε η Σοβιετική Ένωση στην κορυφή του Ψυχρού Πολέμου ούτε η Ρωσία τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν σταματήσει ποτέ να προμηθεύουν ενέργεια στην Ευρώπη.

Για χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία είναι ένα πιεστικό ζήτημα. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ και το Κατάρ δεν είναι μόνο πιο ακριβό, αλλά χρειάζεται πρόσθετες σημαντικές υποδομές, όπως μονάδες επαναεριοποίησης, οι οποίες δεν είναι δημοφιλείς σε ένα ευρωπαϊκό σκελετό που κυριαρχείται από τα ντόπια. Η αποσύνδεση από το ρωσικό αέριο δεν θα είναι ούτε εύκολη ούτε φθηνή. Πάνω από όλα, δεν θα είναι γρήγορο.

Ενώ οι διατλαντικές σχέσεις έχουν ενισχυθεί από τη σύγκρουση, η ευρέως διεκδικούμενη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ είναι το μεγαλύτερο πολιτικό της θύμα.

Η Ευρώπη δεν είναι μόνο πολιτικά άσχετη, αλλά θα δεχτεί και το μεγαλύτερο χτύπημα από την άποψη της ανάκαμψης. Θα πρέπει να αναπροσανατολίσει γεωγραφικά τις συναλλαγές της και θα πρέπει να το κάνει κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, που καθορίζονται από την αναγκαστική διαφοροποίηση των ενεργειακών της αναγκών, που θα συνεπάγεται σημαντικό πρόσθετο κόστος.

Κατάρρευση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ

Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι κάτι πολύ περισσότερο από τον επαναπροσδιορισμό της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης σύμφωνα με τις επιθυμίες του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτό που βλέπουμε είναι η ανάφλεξη μιας μεγάλης παγκόσμιας μάχης για την εξουσία που επικεντρώνεται γύρω από την προβλεπόμενη κατάρρευση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ.

Η εταιρική σχέση για την οποία συμφώνησαν η Κίνα και η Ρωσία στο Πεκίνο στις 4 Φεβρουαρίου φάνηκε ξεκάθαρη σε αυτό το σημείο.

Η κοινή δήλωση 6.000 λέξεων που εξέδωσαν ο Σι και ο Πούτιν δεν ήταν τίποτα λιγότερο από ένα μανιφέστο ενάντια στην καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ και επιβολή της παγκόσμιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες. Η Ουκρανία είναι πιθανώς το πρώτο θέατρο μιας παγκόσμιας επικής αντιπαράθεσης που θα κρίνει την τύχη του ρωσο-κινεζικού σχεδίου για μια πολυπολική εναλλακτική στο αμερικανικό μονοπολικό σύστημα.

Το Πεκίνο και η Μόσχα ήλπιζαν πιθανώς να συμμετάσχουν στην Ευρώπη στο μεγάλο έργο οικονομικής ολοκλήρωσης της ασιατικής ενδοχώρας, στο οποίο η Ρωσία και η Κίνα εργάζονται εδώ και αρκετό καιρό. Αυτό το σχέδιο δεν έχει καμία σχέση με την επιβολή νέων πολιτικών και αξιών στην Ευρώπη.

Σε αντίθεση με τις δυτικές δημοκρατίες, η Κίνα και η Ρωσία δεν ενδιαφέρονται για το πώς κυβερνώνται άλλες χώρες. Από αυτή την άποψη, είναι κυνικά πραγματιστές.

Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση ( EAEU ), η Πρωτοβουλία Belt and Road ( BRI ), η Asian Infrastructure Investment Bank ( AIIB ) και η Asian Regional Comprehensive Economic Partnership ( RCEP ) – και η άρθρωση που παρέχει ο Οργανισμός Συνεργασίας Shangai ( SCO ) σε όλους

Αυτά τα πολυμερή έργα – αντιπροσωπεύουν ένα ισχυρό πρότυπο για την ηπειρωτική ευρασιατική εδραίωση για πρώτη φορά στην ιστορία.

Εάν επιτευχθεί, θα αποτελούσε μια τεκτονική μετατόπιση από την τρέχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. μια στρατηγική οπισθοδρόμηση για την οποία πάντα προειδοποιούσαν όλοι οι μεγάλοι αγγλοσάξονες γεωπολιτικοί μελετητές του 20ου αιώνα (Halford Mackinder, Nicholas Spykman, Zbigniew Brzezinski).

Τότε είναι απολύτως κατανοητό ότι η Ουάσιγκτον πολλαπλασιάζει μανιωδώς τις προσπάθειές της για να αποτρέψει ένα τέτοιο σενάριο.

Αυτό συνέβη με την «ομαλοποίηση» της Ευρώπης, ιδιαίτερα της Γερμανίας, συνδέοντάς την πλήρως με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ· χωρίς τα 500 εκατομμύρια καταναλωτές της Ευρώπης, το ευρασιατικό οικονομικό και εμπορικό μπλοκ θα ακρωτηριαζόταν.

Απροσδόκητες ευκαιρίες

Χάρη στον κατάφωρο λάθος υπολογισμό του Πούτιν, η σύγκρουση στην Ουκρανία προσφέρει δύο απροσδόκητες ευκαιρίες: να απομακρύνει τους Ευρωπαίους από την ευρασιατική οικονομική πορεία. και να προσπαθήσει να διακόψει την κινεζο-ρωσική εταιρική σχέση.

Ο πρώτος στόχος έχει επιτευχθεί και θα επικυρωθεί όταν ο Μπάιντεν θα προεδρεύσει στις συνόδους κορυφής του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στις 24 Μαρτίου.

Το δεύτερο είναι πολύ πιο προβληματικό. Θα ήταν ευκολότερο εάν τα τελευταία 10 χρόνια η πολιτική των ΗΠΑ δεν είχε ρίξει την Κίνα και τη Ρωσία η μια στην αγκαλιά της άλλης. Ωστόσο, ενώ ο ασθενέστερος κρίκος του διδύμου Ρωσίας-Κίνας αιμορραγεί σε έναν πόλεμο φθοράς στην Ουκρανία, η ομάδα Μπάιντεν ελπίζει ότι το Πεκίνο θα αναγκαστεί να επανεξετάσει τη συνεργασία του με τη Μόσχα. Και όσο περισσότερο αιμορραγεί η Ρωσία, τόσο περισσότερο η Κίνα μπορεί να επανεξετάσει τις επιλογές και τους λογισμούς της.

Μέχρι στιγμής, η αποσύνδεση της Κίνας από τη Ρωσία ήταν ανεπιτυχής . Η συνάντηση στη Ρώμη μεταξύ του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, και του Κινέζου ομολόγου του, Γιανγκ Τζιέτσι, δεν ήταν παραγωγική.

Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για το τηλεφώνημα του Μπάιντεν και του Σι την περασμένη εβδομάδα. Αντίθετα, το φερέφωνο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, οι Global Times, προέτρεψε ακόμη και τους  Ευρωπαίους να ξεφύγουν από την επικίνδυνη αμερικανική κηδεμονία.

Ομοίως για τις προσπάθειες ευθυγράμμισης της υπόλοιπης διεθνούς κοινότητας πίσω από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Μόνο η Αγγλόσφαιρα, η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ωκεανία τις έχουν υιοθετήσει. Ο υπόλοιπος κόσμος φαίνεται  αδιάφορος .

Οι Κινέζοι ηγέτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι η σύγκρουση με τη Ρωσία είναι ένα ενδιάμεσο βήμα πριν ακολουθήσουν την Κίνα, η οποία, σε δικομματικό επίπεδο στην Ουάσιγκτον θεωρείται η κύρια απειλή της Αμερικής στον 21ο αιώνα.

Θα ήταν υπερβολικά αισιόδοξο, τουλάχιστον, να περιμένουμε από την Κίνα να εγκαταλείψει εντελώς τη Ρωσία.

Αυτή τη στιγμή, όλοι παρακολουθούν τις αποφάσεις που παίρνει το Πεκίνο. Είναι ίσως η πρώτη φορά τους τελευταίους δύο αιώνες που το μέλλον της παγκόσμιας τάξης κρέμεται από μια απόφαση που ελήφθη σε μια ασιατική πρωτεύουσα.

Αυτό το άρθρο είναι διαθέσιμο στα γαλλικά στη γαλλική έκδοση Middle East Eye .