Αλλάζει επικεφαλής η πολύπαθη Επιτροπή Ανταγωνισμού, αφού, όπως ανακοινώθηκε, θα προσέλθει σήμερα στην ειδική μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, που γνωμοδοτεί και για τον διορισμό των προέδρων των Ανεξάρτητων Αρχών, η πρώην πρόεδρος του ΣτΕ, Μαίρη Σαρπ, ώστε να αναλάβει τα καθήκοντα προέδρου της ΕΠΑΝΤ από το νέο έτος.

• Από τη Μαρία Παναγιώτου

Η είδηση σημαίνει προφανώς ότι δεν θα ανανεωθεί η θητεία του Ιωάννη Λιανού, που ανέλαβε με τυμπανοκρουσίες και κυβερνητικά μη σύννομα τεχνάσματα τη θέση τον Σεπτέμβριο του 2019. Μάλιστα, ο κ. Λιανός έκανε σχετική ανάρτηση χθες σε σελίδα που διατηρεί σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, στην οποία ανέφερε πως θα μετακομίσει «σε νέα βοσκοτόπια», καθώς αποδέχτηκε «ήδη από τον Απρίλιο του 2023 μια θέση επιβολής του ανταγωνισμού σε άλλη δικαιοδοσία». Προφανώς, το διαζύγιο του κ. Λιανού με την κυβέρνηση αριθμεί αρκετούς μήνες – και θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε αυτό.

Αξίζει, όμως, πρωτίστως να επισημάνουμε ένα -ηθικής φύσεως τουλάχιστον- ασυμβίβαστο της κυρίας Σαρπ για τη συγκεκριμένη θέση, με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο λόγος για την απόφασή της να επικυρώσει από τη θέση της προέδρου του ΣτΕ, το 2021, την αντίθετη με τις ευρωπαϊκές συμβάσεις και Οδηγίες νομοθετική ρύθμιση με την οποία εκδιώχθηκε από την προεδρία της Επιτροπής Ανταγωνισμού η πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασιλική Θάνου, τον Αύγουστο του 2019.

Εν ολίγοις, η κυρία Σαρπ αρχικώς διασφάλισε ότι η κυρία Θάνου δεν θα γυρίσει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και στη συνέχεια βρέθηκε σε αυτή τη θεσμική θέση. Πρόκειται, προφανώς, για έναν από τους ορισμούς του ασυμβίβαστου.

Πρώτο κυβερνητικό μέλημα

Η κυρία Θάνου απομακρύνθηκε από τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού με μια «φωτογραφική» διάταξη, που όριζε, με αναδρομικότητα, ασυμβίβαστο για πρόσωπα που προηγουμένως είχαν υπηρετήσει σε θέσεις όπως το Γραφείο του Πρωθυπουργού.

Η κυρία Θάνου είχε τοποθετηθεί στις 10 Ιουλίου 2017, δηλαδή 10 ημέρες μετά τη συνταξιοδότησή της από πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ως άμισθη προϊσταμένη του Νομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του τότε πρωθυπουργού. Μάλιστα, η σχετική ρύθμιση δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ τον Αύγουστο του 2019, ήταν δηλαδή μία από τις πρώτες κυβερνητικές ενέργειες μετά τις εκλογές του 2019.

Για τη σχετική ρύθμιση η κυρία Θάνου προσέφυγε στο ΣτΕ, όπου τότε πρόεδρος ήταν η κυρία Σαρπ. Το 2021 έγινε γνωστό ότι η Ολομέλεια του ΣτΕ απέρριψε την αίτηση της Βασιλικής Θάνου.

Η πλειοψηφία της σύνθεσης, στην οποία προήδρευε η κυρία Σαρπ, παρέκαμψε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) και ερμήνευσε η ίδια το Ενωσιακό Δίκαιο, εκδίδοντας αμετάκλητη απόφαση, παρά το γεγονός ότι η σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ορίζει πως οι προϋποθέσεις παύσης των μελών των εθνικών αρχών ανταγωνισμού πρέπει να ορίζονται εκ των προτέρων στην εθνική νομοθεσία, προκειμένου προφανώς να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία τους.

Υπήρξαν βεβαίως και μια ισχυρή μειοψηφία 5 μελών, που έκρινε ότι η επίμαχη διάταξη είναι αντίθετη προς το Ενωσιακό Δίκαιο, αλλά και μία ακόμη ισχυρότερη μειοψηφία 8 μελών που εξέφρασε την άποψη ότι η υπόθεση έπρεπε να υποβληθεί για προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ. Φυσικά αγνοήθηκαν.

Ένα όχι τόσο «βελούδινο» διαζύγιο

Οι σχέσεις του κ. Λιανού, από την άλλη, με την κυβέρνηση μύριζαν μπαρούτι εδώ και καιρό. Η πρόσφατη δήλωση του υπουργού Ανάπτυξης Κώστα Σκρέκα, ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έχει κάνει τίποτα για το θέμα της ακρίβειας, είναι προφανώς αληθινή, αλλά εξόφθαλμα προσχηματική ώστε να δικαιολογηθεί η μη ανανέωση της θητείας του. Η απραξία της Ανεξάρτητης Αρχής ήταν φυσικά επιζήμια για την αγορά και τους καταναλωτές, αλλά εν γνώσει της κυβέρνησης.

Είχε προηγηθεί, το καλοκαίρι του 2022, η κόντρα μεταξύ του κ. Λιανού και του τότε υπουργού Ανάπτυξης Αδωνη Γεωργιάδη, όταν ο πρώτος είχε εκφράσει δημόσια, μέσω επιστολής του, τη δυσαρέσκειά του για την πρόταση διορισμού της Χαρίκλειας Νικολοπούλου στη θέση της αντιπροέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, που τελικά πραγματοποιήθηκε.

Ο κ. Γεωργιαδης είχε δηλώσει εν συνεχεία: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα να εκφράσω δημόσια -αφού δημόσια εδόθη αυτή η επιστολή από τον κ. Λιανό- την πολύ μεγάλη μου δυσαρέσκεια για την πράξη του».

Βεβαίως, το κλίμα ήταν ψυχροπολεμικό πριν από αυτόν τον δημόσιο διαπληκτισμό, αφού, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Λιανός δεν είχε ικανοποιήσει πολλά από τα κυβερνητικά αιτήματα. Από τότε, πάντως, έτσι κι αλλιώς η Ανεξάρτητη Αρχή ήταν χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα. Οπως αναφέρουν σχετικές πηγές, πρόεδρος και αντιπρόεδρος δεν αντήλλασσαν κουβέντα και σχεδόν δεν εμφανίζονταν στο γραφείο της ίδιες ημέρες.

Οι αποφάσεις της στο ΣτΕ που προκάλεσαν το κοινό αίσθημα

Όσοι γνωρίζουν και όσοι δεν γνωρίζουν την πρώην πρόεδρο του ΣτΕ κάνουν λόγο για εξαίρετη νομικό με άριστη κατάρτιση.

Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατόπιν διαγωνισμού ως εισηγήτρια, το 1980. Προήχθη σε πάρεδρο το 1985, σε σύμβουλο το 1997 και σε αντιπρόεδρο το 2011. Ως αντιπρόεδρος προήδρευσε στο Δ’ Τμήμα και από το 2015 ανέλαβε καθήκοντα προέδρου στο Β’ Τμήμα του ΣτΕ, που ασχολείται με φορολογικά ζητήματα.

Πολλές από τις αποφάσεις, ωστόσο, που εκδόθηκαν, είτε υπό την προεδρία της σε κάποιο από τα δύο αυτά τμήματα του Συμβουλίου της Επικρατείας που υπηρέτησε είτε όταν διετέλεσε επικεφαλής του ΣτΕ, προκάλεσαν ακόμη και το κοινό αίσθημα.

Ενδεικτικά:

• Πρώτο Μνημόνιο

Ήταν η εισηγήτρια, μαζί με τη Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, στην υπ’ αριθμόν 668/2012 απόφαση της Ολομέλειας με την οποία δεν διαπιστώθηκε παραβίαση του Συντάγματος από το πρώτοΜνημόνιο. Γι’ αυτό και της αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός «εισηγήτρια του Μνημονίου».

• Νόμος Κατρούγκαλου

Τον Οκτώβριο του 2019 η Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, με πρόεδρο την τότε αντιπρόεδρο Μαίρη Σαρπ, δημοσίευσε πέντε αποφάσεις που αφορούσαν τοννόμο Κατρούγκαλου, με τις οποίες έκρινε καταρχήν κατά πλειοψηφία συνταγματικό τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα ΕΦΚΑ, ο οποίος για πολλούς αποτελεί έναν φορέα που στην πραγματικότητα στρέφεται εναντίον της κοινωνικής ασφάλισης.

• Διεκδικήσεις συνταξιούχων

Υπό την προεδρία της, το ΣτΕ αποφάσισε να περιορίσει τις διεκδικήσεις των συνταξιούχων για τις περικοπές που είχαν υποστεί στη διάρκεια των ετών της οικονομικής κρίσης.

• Αρχαία στο μετρό

Το 2021 έγινε γνωστό πως υπό την προεδρία της κυρίας Σαρπ το ΣτΕ ενέκρινε με οριακή πλειοψηφία την απόσπαση, τη μεταφορά και την επανατοποθέτηση, μετά το πέρας των εργασιών, των αρχαίων που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου τουμετρό Θεσσαλονίκης.