Αποκαλύπτοντας την ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ: Τι είναι; Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτήν;

Η Αμερική κατακλύζεται από επιβλαβή και επικίνδυνη προπαγάνδα, αλλά λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν τι είναι, πώς λειτουργεί και τι μπορεί να γίνει για να την ξεπεράσουν. Αυτό το άρθρο εξετάζει τη φύση, τη δομή και την πρόθεση της προπαγάνδας, ώστε οι αναγνώστες να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και τη διάκριση.

–Ορισμός της Προπαγάνδας

Σύμφωνα με το The Graduate School of Political Management στο George Washington University, “Δεδομένου ότι η προπαγάνδα και οι δημόσιες σχέσεις μοιράζονται και οι δύο τον ίδιο στόχο της χρήσης της μαζικής επικοινωνίας για να επηρεάσουν την αντίληψη του κοινού, μπορεί εύκολα να συγχέονται οι δύο. Η προπαγάνδα, ωστόσο, εμπορεύεται ψέματα, παραπληροφόρηση, εμπρηστική γλώσσα και άλλη αρνητική επικοινωνία για την επίτευξη ενός στόχου που σχετίζεται με μια υπόθεση, έναν στόχο ή μια πολιτική ατζέντα”.

Η Britannica επιβεβαιώνει αυτή τη σκέψη ορίζοντας την προπαγάνδα ως “διάδοση πληροφοριών – γεγονότων, επιχειρημάτων, φημών, μισών αληθειών ή ψεμάτων – για να επηρεάσει την κοινή γνώμη”.

Το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης αναφέρει ότι είναι “η συστηματική διάδοση πληροφοριών, ιδίως με μεροληπτικό ή παραπλανητικό τρόπο, με σκοπό την προώθηση ενός πολιτικού σκοπού ή μιας πολιτικής άποψης”.

Η σύγχρονη προπαγάνδα ορίστηκε από τον Edward Bernays (1891-1995) στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Ο Bernays θεωρείται ο “πατέρας των δημοσίων σχέσεων”, αλλά πολλές από τις ιδέες του προήλθαν από τον θείο του, τον ψυχίατρο Sigmund Freud. Κανένας από τους δύο δεν ήταν φίλος της κοινωνίας.

Σύμφωνα με τον Bernays,

“Αυτοί που χειρίζονται αυτόν τον αόρατο μηχανισμό της κοινωνίας (προπαγάνδα) αποτελούν μια αόρατη κυβέρνηση που είναι η πραγματική κυρίαρχη δύναμη της χώρας μας… κυριαρχούμε από τον σχετικά μικρό αριθμό ατόμων που κατανοούν τις νοητικές διεργασίες και τα κοινωνικά πρότυπα των μαζών. Είναι αυτοί που τραβούν τα καλώδια που ελέγχουν το δημόσιο μυαλό”.

–Η Πρόθεση Εξαπάτησης είναι Έγκλημα

Ενώ τα άτομα μπορούν σίγουρα να λένε ψέματα και να εξαπατούν με δική τους πρωτοβουλία, η προπαγάνδα εμφανίζεται πάντοτε στη σφαίρα των κυβερνήσεων και των εταιρειών που χρησιμοποιούν μέσα μαζικής επικοινωνίας για να ελέγχουν τη συμπεριφορά.

Για να είμαστε σαφείς, όλη η προπαγάνδα χειραγωγεί σκόπιμα και παραπλανητικά τα συναισθήματα για να δημιουργήσει μια αλλαγή στην προσωπική και ομαδική συμπεριφορά. Επιπλέον, οι πιο αποτελεσματικοί προπαγανδιστές στήνουν εκ των προτέρων παγίδες και άμυνες για τους επίδοξους επικριτές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προπαγάνδα λειτουργεί καλύτερα όταν οι άνθρωποι δεν την αντιλαμβάνονται.

Ευτυχώς, η αναγνώριση της προπαγάνδας είναι απλή μόλις κατανοήσετε τις δοκιμασμένες στο χρόνο τεχνικές της, οι οποίες έχουν όλες προσδιοριστεί και επικυρωθεί με σαφήνεια εδώ και πολλές δεκαετίες.

Οι ακόλουθες τυποποιημένες τεχνικές προπαγάνδας, αναγνωρισμένες και καλά τεκμηριωμένες από πολλούς συγγραφείς και επαγγελματίες μελετητές, χρησιμοποιούνται σε διάφορους συνδυασμούς για την επίτευξη ενός επιθυμητού αποτελέσματος συμπεριφοράς.

–Οι Τεχνικές της Προπαγάνδας

Φόβος: Το πιο ισχυρό συναίσθημα, ο φόβος της απώλειας ή της σωματικής βλάβης ανοίγει το μυαλό για να δεχτεί τις λύσεις που παρέχει ο προπαγανδιστής, οι οποίες διαφορετικά δεν θα γίνονταν αποδεκτές. Η τεχνική του φόβου αποτέλεσε τη βάση όλων των προπαγανδιστικών ενεργειών που σχετίζονται με την πανδημία.

Αγελοποίηση (Bandwagon): Υποστηρίζεται ότι επειδή όλοι οι άλλοι το κάνουν, πρέπει να το κάνετε κι εσείς. Αυτό συχνά συνδυάζεται με άλλες τεχνικές προπαγάνδας. “Όλοι κάνουν το εμβόλιο επειδή είναι ασφαλές και αποτελεσματικό- πρέπει να το κάνετε κι εσείς”.

Στοίβαγμα των καρτών (Card Stacking): Αυτή η τεχνική αναδεικνύει τις “καλές” πληροφορίες, ενώ αφήνει έξω τις “κακές”. Με άλλα λόγια, παρουσιάζονται μόνο τα γεγονότα που υποστηρίζουν την ατζέντα του προπαγανδιστή, ενώ όλα τα υπόλοιπα αποσιωπούνται σκόπιμα. Η λογοκρισία είναι ανεξέλεγκτη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις μηχανές αναζήτησης.

Απλοί άνθρωποι: Ο προπαγανδιστής υπονοεί ότι είναι ένας απλός άνθρωπος σαν εσάς, με τα ίδια όνειρα και τις ίδιες επιθυμίες, και επομένως θα πρέπει να τον πιστέψετε.

Η Μαρτυρία: Η χρησιμοποίηση ενός άσχετου προσώπου, όπως μια διασημότητα, για να δώσει μαρτυρία ότι η προπαγάνδα είναι αληθινή και ότι μπορείτε να τον εμπιστευτείτε για να σας το πει. Μπορεί επίσης να εμφανίζονται ως “απλοί άνθρωποι” που περιγράφονται παραπάνω.

Αστραφτερές Γενικότητες: Σαρωτικές δηλώσεις που δεν μπορούν να προσδιοριστούν, συχνά περιέχουν αόριστες “λέξεις αρετής”. π.χ. “Αυτό το πρόγραμμα θα δημιουργήσει ισότητα για όλους” και “Θα δημιουργήσουμε εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας με αυτόν τον προϋπολογισμό”.

Ονοματολογία/Στοχοποίηση (Name Calling/Deflection): Οι επιθέσεις ad hominem στρέφουν την προσοχή από τον προπαγανδιστή προς κάποιον άλλο. Ο Al Gore είπε κάποτε σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη: “Οι αρνητές άξιζαν να τιμωρηθούν”. Σήμερα, υποστηρίζεται ότι η Αμερική έχει μια “πανδημία των ανεμβολίαστων”.

Μεταφορά: Αυτή η τεχνική μεταφέρει την εξουσία, το κύρος ή την αποδοχή μιας άλλης ομάδας ή οργάνωσης, μεταφέροντας έτσι αυτά τα χαρακτηριστικά στο πρόγραμμα του προπαγανδιστή. Πολλές εκκλησίες, για παράδειγμα, έχουν χρησιμοποιηθεί για να προωθήσουν την αποδοχή της πανδημικής προπαγάνδας από τα εκκλησιάσματά τους.

Ψευδής Αναλογία: Δύο έννοιες συνδέονται ψευδώς μεταξύ τους χωρίς καμία αιτία και αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, “Οι άνθρωποι που αμφισβητούν τα εμβόλια είναι αντιεμβολιαστές- η Μαρία δεν θέλει το εμβόλιο, άρα είναι αντιεμβολιαστής”.

Η Πλάνη του είτε αυτό /είτε το άλλο: Δύο μόνον επιλογές δίνονται, παρόλο που μπορεί να υπάρχουν και άλλες αποδεκτές επιλογές. Αυτό πολώνει το ζήτημα και σας αναγκάζει να αποδεχτείτε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, “Είστε είτε υπέρ είτε κατά της επιστήμης”.

Εσφαλμένη σχέση Αιτίας και Αποτελέσματος: Αυτή η τεχνική υποδηλώνει ότι επειδή το Α ακολουθεί το Β, το Α πρέπει να προκαλεί το Β. Για παράδειγμα, ο Τζο υποστηρίζει την οπλοκατοχή- οι δολοφόνοι συχνά χρησιμοποιούν όπλα για να σκοτώσουν ανθρώπους- επομένως, ο Τζο είναι δολοφόνος.

Ευφημισμοί: Πρόκειται για τη χρήση μιας λέξης ή φράσης που προσποιείται ότι επικοινωνεί αλλά δεν επικοινωνεί. Εάν συχνά κάνει το κακό να φαίνεται καλό ή το δυσάρεστο να φαίνεται ελκυστικό. Για παράδειγμα, “Δεν είσαι φτωχός, είσαι σε οικονομικά μειονεκτική θέση”.

Φορτισμένες Λέξεις: Σχετικό με την ονομαστική χρήση, ο προπαγανδιστής χρησιμοποιεί ακραίες λέξεις για να περιγράψει συνηθισμένες συνθήκες. Για παράδειγμα, οι γονείς που διαμαρτύρονται στις συνεδριάσεις του σχολικού συμβουλίου χαρακτηρίζονται τώρα ως “εγχώριοι τρομοκράτες” που διαπράττουν “εγκλήματα μίσους”.

Αποδιοπομπαίος Τράγος: Αυτή η τεχνική χρησιμοποιεί την ενοχή μέσω συσχετισμού για να αποδώσει την ευθύνη σε ένα άσχετο πρόσωπο, π.χ., τα οικονομικά προβλήματα που προκαλεί η σημερινή κυβέρνηση χρεώνονται στην προηγούμενη κυβέρνηση- η συνεχιζόμενη πανδημία οφείλεται στους ανεμβολίαστους.

Λογική Αποσύνδεση: Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) δηλώνει: “Δεν θα κατέχετε τίποτα και θα είστε ευτυχισμένοι”. Αυτό λέει ότι η ευτυχία είναι το αποτέλεσμα του να μην κατέχεις τίποτα, αλλά αυτό είναι εντελώς παράλογο από την εμπειρία. Ένα επακόλουθο σε αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι: “Οι άστεγοι δεν κατέχουν τίποτα, άρα πρέπει να είναι ευτυχισμένοι”.

–Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτήν;

Όλες αυτές οι τεχνικές στοχεύουν στα συναισθήματά μας, τα οποία με τη σειρά τους καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας. Χωρίς τη συναισθηματική μας “υποστήριξη” και συμμόρφωση, οι προσπάθειες του προπαγανδιστή απλώς πέφτουν σιωπηλά στο πάτωμα και πεθαίνουν.

Φυσικά, ο ευφυής πολίτης δεν θέλει κανένας να χειραγωγεί τα συναισθήματά του για στόχους που δεν είναι εξ αρχής δικοί του. Πράγματι, κανείς δεν θέλει να ξεγελαστεί, να εξαπατηθεί, να χρησιμοποιηθεί ή να χειραγωγηθεί από κάποιον άλλον.

Υπάρχουν δύο πολύ σαφή αντίδοτα για να σταματήσει η προπαγάνδα εν τη γενέσει της.

Πρώτον, η προπαγάνδα πρέπει να αναγνωριστεί αντικειμενικά και να φανεί αυτό που είναι. Με τις τεχνικές που αναφέρονται παραπάνω, αυτό είναι πολύ εύκολο να γίνει.

Δεύτερον, λαμβάνοντας υπόψη αυτό που βλέπετε, πρέπει να ασκήσετε αυτοέλεγχο στα συναισθήματά σας. Η προπαγάνδα απαιτεί πάντα τη συναισθηματική σας εμπλοκή για να επιτύχει τους σκοπούς της. Μην πέσετε στην παγίδα του προπαγανδιστή.

–Συμπέρασμα

Κρατήστε αυτές τις πληροφορίες πρόχειρες κάθε φορά που ακούτε, βλέπετε ή διαβάζετε τις ειδήσεις. Αναλύστε κάθε άρθρο ως προς το “ποσοστό προπαγάνδας” του. Αν παρατηρήσετε ότι χρησιμοποιείται μια τεχνική, πάρτε το ως ένδειξη και αναζητήστε και άλλες.

Αν αρκετοί Αμερικανοί κατανοούσαν αυτούς τους απλούς δείκτες της προπαγάνδας, δεσμευόμενοι να τη σταματήσουν στα ίχνη της, τότε η ζωή στην Αμερική θα μπορούσε να γίνει καλύτερη γρήγορα.

Πάντα να θυμάστε, οι προπαγανδιστές ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους, χωρίς να νοιάζονται καθόλου για εσάς ή για το ευρύ κοινό. Για να την ξεπεράσετε, δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζετε τον πλήρη λόγο για τον οποίο διαδραματίζεται εξ αρχής- το γεγονός και μόνο ότι πρόκειται για προπαγάνδα σας λέει ότι δεν θέλετε να έχετε καμία σχέση με αυτήν.

–Είναι η προπαγάνδα ελεύθερος λόγος;

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, έχουν διεξαχθεί έντονες και συχνά έντονες συζητήσεις μεταξύ ατόμων με διαφορετικές απόψεις. Θα βρείτε πληθώρα τέτοιων συγκρούσεων κατά την ιδρυτική περίοδο της Αμερικής. Υπήρχαν προφορικές διαφωνίες καθώς και δημοσιεύσεις που δημοσίευαν διαφορετικές ιδέες και απόψεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό παρήγαγε αρκετό θυμό και πικρία.

Αλλά ήταν όλα αυτά σύμφωνα με την “ελευθερία του λόγου”;

Η απάντηση βρίσκεται εξετάζοντας την πρόθεση και την ποιότητα της ανταλλαγής ιδεών. Μια Ατιμία, απάτη κατονομαζόταν εάν ένα μέρος έλεγε σκόπιμα ψέματα ή αν βασικά στοιχεία αποκρύπτονταν σκόπιμα για να ξεγελαστούν τα άλλα μέρη.

Με άλλα λόγια, η εξαπάτηση δεν ήταν ανεκτή. Από τη μία πλευρά, εκείνοι που εξαπατούν και ψεύδονται με δόλο εκ προμελέτης έχουν το δικαίωμα να προφέρουν λεκτικά τέτοια πράγματα, αλλά πρέπει επίσης να φέρουν τις συνέπειες της παραβίασης του νόμου με τον τρόπο αυτό.

Η συκοφαντική δυσφήμιση, για παράδειγμα, είναι η πράξη που βλάπτει τη φήμη ενός προσώπου λέγοντας σε έναν ή περισσότερους άλλους ανθρώπους κάτι που είναι αναληθές για το πρόσωπο αυτό. Η συκοφαντική δυσφήμιση συμβαίνει όταν ένα άτομο επινοεί ή αλλοιώνει μια δήλωση ενός άλλου, με σκοπό να δυσφημίσει ή να βλάψει τη φήμη ή το βιοπορισμό του προσώπου αυτού.

Η απάτη είναι ένα έγκλημα που εξαπατά ένα άτομο για να στερήσει προνόμια ή περιουσιακά στοιχεία μέσω ψεμάτων και ψευδών δηλώσεων.

Το Merriam-Webster ορίζει την απάτη ως πράξη εξαπάτησης και “σκόπιμη διαστρέβλωση της αλήθειας με σκοπό να παρακινήσει κάποιον άλλον να αποχωριστεί κάτι αξίας ή να παραιτηθεί από ένα νόμιμο δικαίωμα”.

Το λεξικό Merriam-Webster ορίζει επίσης την προπαγάνδα ως “τη διάδοση ιδεών, πληροφοριών ή φημών με σκοπό να βοηθηθεί ή να ζημιωθεί ένας θεσμός, ένας σκοπός ή ένα πρόσωπο” και “ιδέες, γεγονότα ή ισχυρισμοί που διαδίδονται σκόπιμα για να προωθηθεί ο σκοπός κάποιου ή να ζημιωθεί ένας αντίπαλος σκοπός”.

Το Νομικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Georgetown συνοψίζει στο Law of Deception: “Πολλοί νόμοι ασχολούνται με την παραπλάνηση. Γνωστά παραδείγματα περιλαμβάνουν: τις αδικοπραξίες της παραπλάνησης, της συκοφαντικής δυσφήμισης και της δυσφήμισης- το έγκλημα της κλοπής με ψευδείς παραστάσεις και τους ομοσπονδιακούς νόμους περί ταχυδρομικής και ηλεκτρονικής απάτης- τον νόμο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου, τον νόμο Lanham και τους πολιτειακούς νόμους περί αθέμιτων και παραπλανητικών πράξεων και πρακτικών- τους νόμους που απαγορεύουν την απάτη στον τομέα των κινητών αξιών και απαιτούν γνωστοποιήσεις από τους εκδότες- τη συμβατική υπεράσπιση της παραπλάνησης- και το δίκαιο της ψευδορκίας”.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι ενώ η ελευθερία του λόγου παρέχει ένα μεγάλο περιθώριο έκφρασης, περιορίζεται πάντα από νομικά και ηθικά όρια.

Είναι το ψέμα και η εξαπάτηση Ελεύθερος Λόγος; Όχι, ποτέ!

Αναφορές:

Bernays, Edward. Propaganda. Liveright, 1938.

Doeden, Matt. Τι είναι η προπαγάνδα; Εκδόσεις Lerner, 2019.

Ellul, Jacques. Propaganda: The Formation of Men’s Attitudes. Knopf, 1962.

Hamilton, John Maxwell. Manipulating the Masses: Woodrow Wilson and the Birth of American Propaganda (Ο Γούντροου Ουίλσον και η γέννηση της αμερικανικής προπαγάνδας). LSU Press, 2020.

Lee, Alfred McClung και Elizabeth Briant. Fine Art of Propaganda. International Society for General Semantics, 1979.

Gleicher, Millard. The Manipulation Of The American Mind (Η χειραγώγηση του αμερικανικού μυαλού). Kindle, 2021.

Knowles, Michael. Speechless: Ελέγχοντας τις λέξεις, ελέγχοντας τα μυαλά. Blackstone Publishing, 2021.

Neuharth Ph.D., Dan. 12 κλασικές τεχνικές προπαγάνδας που χρησιμοποιούν οι ναρκισσιστές για να σας χειραγωγήσουν, PsychCentral, 2017.

Welch, David. Propaganda: Power and Persuasion. The British Library, 2013.

Τι είναι η ανάλυση προπαγάνδας, www.PropagandaCritic.com.

Αναγνωρίζοντας την προπαγάνδα στην πολιτική, www.LegislativeProcedure.com.

“Τεχνικές προπαγάνδας”, Holt Literature & Language Arts, Εισαγωγικό μάθημα, 2003, σσ. 643-645

“Propaganda Techniques”, Βιβλιοθήκη του College of DuPage, https://codlrc.org/evaluating/propaganda.

“Propaganda Techniques To Recognize”, Πανεπιστήμιο του Βερμόντ, https://www.uvm.edu/~jleonard/AGRI183/propoaganda.html

“Η τέχνη της προπαγάνδας: Όταν οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν γεγονότα για να δημιουργήσουν μυθοπλασία”, Peter Isackson, Fair Observer, 2021

Πηγή: Τεχνοκρατία Νέα και τάσεις

***********

Δικτυογραφία

Unpacking Propaganda: What Is It? What Can You Do About It?

https://www.wakingtimes.com/unpacking-propaganda-what-is-it-what-can-you-do-about-it/