Συνταγματική Αλλαγή
(ΣΚΕΨΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ)

Βασίλειος Ἀ. Ζοῦκος¹

1 Ιουνίου, 2013

1   Εἰσαγωγή, Κίνητρα

Το κείμενο αυτό αποτελεί μιά πρώτη προσπάθεια συστηματοποίησης σκέψεων πάνω στο θέμα της Συνταγματικής αλλαγής στη χώρα μας.

Βασικό κίνητρο για τη συγγραφή του είναι η αγωνία του συγγραφέα για την αφ’ ενός αλλαγή του υπάρχοντος Πολιτειακού συστήματος στη κατεύθυνση της Δημοκρατίας² και αφ’ ετέρου την αποφυγή του παρακάτω πιθανού σεναρίου γεγονότων:

• Επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων.
• Δημιουργία και υποκίνηση συνθηκών βίαιης αντιπαράθεσης μεταξύ
  πολιτών και κυβερνητικής εξουσίας.
• Επίκληση των συνθηκών αυτών εκ μέρους των κυβερνώντων για
  επίκληση βίαιης καταστολής των πολιτών.
• Πιθανή επίκληση εξωτερικής επέμβασης εκ μέρους των κυβερνώντων.
• Τελικής κατάλυσης τόσο της εθνικής κυριαρχίας όσο και των
  εναπομεινάντων στοιχείων κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στη χώρα μας.

Το κείμενο στη τρέχουσα μορφή του είναι σε μορφή σκελετού με επισημάνσεις.
Οι παραλήψεις και τα λάθη βαρύνουν τον συγγραφέα. Κάθε κριτική ευπρόσδεκτη.

2   Η Aνάγκη Aλλαγής του Yπάρχοντος Συντάγματος

Η αναζήτηση των αιτίων της σημερινής οικονομικής και πολιτικής κρίσης, οδήγησε ένα μέρος των προβληματιζόμενων πολιτών στην επαναξέταση του συνολικού πολιτικού και Πολιτειακού καθεστώτος της χώρας μας.

Ετσι η ανάγκη αλλαγής έχει διατυπωθεί δημόσια από πανεπιστημιακούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς, κινήσεις
πολιτών και πολιτικά κόμματα.

Ενδεικτικά:

1. Χ. Γιανναράς: 2010-05-10 Ώρα για Συντακτική Εθνοσυνέλευση.³
2. Σ. Λυγερός: Άρθρο στήν «Καθημερινή» στις 2012-06-15: Επανεκκίνηση με αλλαγή πολιτεύματος.⁴
3. Μ. Γλέζος: Συνέντευξη στην Ελευθεροτυπία στις 2013-02-02: «Θα προτείνουμε το δικό μας Σύνταγμα».⁵
4. Πρωτοβουλία για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή.⁶
5. Πατριωτικό Μέτωπο. (Πρόταση με Σύνταγμα 381 άρθρων).⁷
6. ΕΠΑΜ. 2012-12-11 «Και τώρα τι κάνουμε; Εμπρός για δημοκρατική αναγέννηση της Ελλάδας».⁸

Ισως στο άμεσο μέλλον να υπάρξει ένταση της συζήτησης εξ’ αιτίας του γεγονότος ότι τον Ιούνιο του 2013 λήγει η αναστολή αναθεώρησης του Συντάγματος.

Βασικά χαρακτηριστικό της πλειοψηφίας των ομιλούντων για Συνταγματική αλλαγή είναι η ανυπαρξία συγκεκριμένων προτάσεων, που συνοδεύεται από έλλειψη πρότασης
του τρόπου με τον οποίο αυτή θα γίνει.

Μια μεγάλη μερίδα αναφέρεται στον όρο
«Συντακτική Εθνοσυνέλευση».

3   Σημεία Κριτικής του Υπάρχοντος Συντάγματος

Η επανεξέταση της Πολιτειακής μας δομής, οδηγεί αμέσως στην ανάγνωση και μελέτη του Συντάγματος της χώρας μας.

Η μελέτη του Συνταγματικού κειμένου με οδήγησε στις εξής επισημάνσεις/κατηγοριοποιήσεις προβληματικών σημείων.

1. Ασάφεια εννοιών. Επίκληση εννοιών χωρίς ορισμούς. Το κείμενο του Συντάγματος επικαλείται ένα σύνολο εννοιών χωρίς να υπάρχει ο ορισμός τους στο σώμα του κειμένου. Η ανυπαρξία ορισμών των εννοιών πάνω στις οποίες δομείται το κείμενο, έχει σαν αποτέλεσμα:
   1. 1. Την κατά το δοκούν «ερμηνεία» τους από τις εκάστοτε πλειοψηφίες
         της Βουλής.
   1. Τήν ανάγκη δημιουργίας διαδικασιών «ερμηνείας» τους.

   Παραδείγματα: Ενδεικτικά αναφέρω:

   Αρθρο 1 Πργ.1:	Δημοκρατία
   Αρθρο 1 Πργ.2:	Λαϊκή κυριαρχία
   Αρθρο 1 Πργ.3:	Λαός, Εθνος
   Αρθρο 4 Πργ 3:	Ελληνες, Πολίτες, Ιθαγένεια,
   Αρθρο 5Α Πργ 2:	Κοινωνία της Πληροφορίας
   Αρθρο 9Α:	Προσωπικά δεδομένα
   Αρθρο 16 Πργ 4:	Δωρεάν παιδεία
   Αρθρο 28 Πργ 2:	Εθνική κυριαρχία
   Αρθρο 27 Πργ 3:	Ελληνική Επικράτεια
   Αρθρο 44 Πργ. 2:	Δημοσιονομικά
   Αρθρο 48 Πργ 3:	Εθνική ασφάλεια
   Αρθρο 120 Πργ 4:	Πατριωτισμός
3. Ασάφεια προσδιορισμών Επίκληση επιθετικών προσδιορισμών ως συνθηκών για τη ενεργοποίηση ενεργειών
   εκ μέρους της εκτελεστικής εξουσίας. Η διαπίστωση των συνθηκών που
   προσδιορίζονται από τους παραπάνω επιθετικούς προσδιορισμούς, γίνεται
   είτε από την εκτελεστική εξουσία, είτε από την κυβέρνηση, είτε από
   τήν εκάστοτε πλειοψηφία της Βουλής.
   Παραδείγματα:
   Αρθρο 11 Πργ 2:
   «σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια»
   «σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής»
4. Αρθρο 28 Πργ 2:
   «σπουδαίο εθνικό συμφέρον»
   Αρθρο 44 Πργ. 1:
   «έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης»
   Αρθρο 44 Πργ. 2:
   «σοβαρό κοινωνικό ζήτημα»Αρθρο 48 Πργ 3:
   «άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας»
5. Πληθώρα παραπομπών σε νομικά κείμενα εκτός κειμένου για:
   • Ορισμούς εννοιών που αναφέρονται στο κείμενο.
   • Καθορισμό διαδικασιών για υλοποίηση διατάξεών του.

   Οι λέξεις «νόμος, Νόμος, νόμου» ως συμβολοσειρές χαρακτήρων
   εμφανίζονται αντίστοιχα στο σώμα του κειμένου 116, 55 και 64 φορές,
   (Σύνολο 235 φορές). Η δέ φράση «νόμος ορίζει» 122 φορές.

   Παράδειγμα: Αρθρο 4 Πργ. 3:

   Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος. Eπιτρέπεται να αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια μόνο σε περίπτωση που κάποιος απέκτησε εκούσια άλλη ιθαγένεια ή που ανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη προς τα εθνικά συμφέροντα, με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που προβλέπει ειδικότερα ο νόμος.
   
6. Εσωτερικές αντιφάσεις.
   Αναιρείται ο χαρακτήρας του ως βασικός καταστατικός χάρτης όταν:
   • Οι έννοιες που επικαλείται ορίζονται σε υποκείμενους νόμους.
   • Οι υποκείμενοι νόμοι που το Συνταγμα αναφέρεται έχουν διαδικασίες αλλαγής διαφορετικές από αυτές των άρθρων του Συντάγματος.
     Παράδειγμα: Το Αρθρο 4 Πργ. 3:Αναφέρεται κατ’ αρχήν σε τρείς διαφορετικές έννοιες (Έλληνες, Πολίτες, Ιθαγένεια) οι οποίες δέν είναι σαφώς ορισμένες.
     Επιπλέον παραπέμπει σε νόμο, ο οποίος είναι ουσιαστικά ο κώδικας Ιθαγένειας Ν. 3284/2004 (ΦΕΚ 217, τα Α) και για τον οποίο έγινε προσπάθεια να τροποποιηθεί με τον νόμο 3838/2010 (ΦΕΚ 49 τ Α 24-3-2010) που κρίθηκε πρόσφατα αντισυνταγματικός.⁹
   • Αντιφάσκει στήν επίκληση της Ισονομίας όταν καθιερώνει διαφορετική
     δικαστική διαδικασία για τους βουλευτές, υπουργούς και πρώην υπουργούς
     από αυτή των πολιτών.
     Παράδειγμα:Αρθρο 4 Πργ. 1 (Ισότητα των Ελλήνων).
     Αρθρο 86 Πργ. 1 (Δίωξη κατά μελών της Κυβέρνησης, Ειδικό Δικαστήριο).
   • Αντίφαση μεταξύ προστασίας ατομικών δικαιωμάτων και αναίρεσής τους.
     Παράδειγμα:Αρθρο 6 (Προσωπική ασφάλεια, προφυλάκιση).
     Αρθρο 48 (Κατάσταση Πολιορκίας).
7. Λειτουργικά προβλήματα:
   Ως «λειτουργικά προβλήματα» νοούνται αυτά που πηγάζουν από την εφαρμογή
   του Συντάγματος στη καθημερινή πρακτική. Με αυτά αναδεικνύεται:
   • Ο ολιγαρχικός χαρακτήρας του.
     • α.1. Η τελική λήψη αποφάσεων για όλα τα βασικά κυριαρχικά δικαιώματα της Πολιτείας ανατίθεται στήν απλή η αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής.
     • α.2. Η ανάθεση της διαπίστωσης συνθηκών για ενεργοποίηση διάφορων διαδικασιών ανατίθεται αποκλειστικά είτε στη κυβέρνηση, είτε σε πλειοψηφίες της Βουλής.
     • • α.3. Η απουσία αναφοράς στους πολίτες εκτός Βουλής στις παραπάνω περιπτώσεις.

     Παράδειγμα:

     Τα σενάρια που αναφέρονται στο κείμενο με τίτλο «Συνταγματογνωσία».¹⁰

   • Ο μή αντιπροσωπευτικός χαρακτήρας του.
     Δέν υπάρχει καμμία αναφορά για διαδικασίες άρσης της
     εντολής στους εντολοδόχους βουλευτές από τους πολίτες-εντολείς.
   • Η παροχή ασυλίας στο πολιτικό προσωπικό.
     Μή ρητή διατύπωση κυρώσεων για τους βουλευτές που ψήφισαν
     αντισυνταγματικούς νόμους.

4   Τρόποι Αλλαγής του Συντάγματος

Οι συνήθεις όροι που χρησιμοποιούνται για τις διαδικασίες αλλαγής Συνταγμάτων
είναι δύο:

1. Συντακτική Εθνοσυνέλευση.
2. Συνταγματική αναθεώρηση.

1. Τί είναι η «Συντακτική Εθνοσυνέλευση».  
Συνέλευση εκπροσώπων ενός Εθνους οι οποίοι συντάσσουν Σύνταγμα.

Παρατηρήσεις:

1. Συντακτικές εθνοσυνελεύσεις συγκλήθηκαν σε περιπτώσεις
   εθνικών επαναστάσεων ή δημιουργίας νέων κρατών.(ΗΠΑ, Γαλλία, και αλλού).
2. Το Ελληνικό προηγούμενο είναι αυτό της Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου (20 Δεκεμβρίου 1821, 16 Ιανουαρίου 1822), και των υπολοίπων που τροποποποίησαν το αρχικό Σύνταγμα. (Σε αυτές συγκαταλέγεται και η Γ’ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις, και η τελευταία Συντακτική Συνέλευση του 1924 η οποία δέν κατέθεσε Σύνταγμα γιατί είχε διαλυθεί από τη δικτορία του Παγκάλου 29/09/1925).

2. Τί είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος.  
Αλλαγή άρθρων του σύμφωνα με διαδικασία που προβλέπεται σε ειδικό του
άρθρο. Συνήθως στο άρθρο αυτό αναφέρονται τα άρθρα των οποίων η
αναθεώρηση απαγορεύεται καθώς και η διαδικασία με τήν οποία:

1. Γίνεται διαπίστωση της ανάγκης προς αναθεώρηση.
2. Ορίζεται το σώμα και ο τρόπος με τον οποίο αποφαίνεται για την
   ανάγκη αναθεώρησης.

Στο τρέχον Ελληνικό Σύνταγμα το άρθρο της αναθεώρησής του είναι το 110:

Αρθρο 110-(Αναθεώρηση του Συντάγματος).

1. Oι διατάξεις του Συντάγματος υπόκεινται σε αναθεώρηση, εκτός από εκείνες που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευόμενης Kοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παράγραφος 1, 4 παράγραφοι 1, 4 και 7, 5 παράγραφοι 1 και 3, 13 παράγραφος 1 και 26.
2. H ανάγκη της αναθεώρησης του Συντάγματος διαπιστώνεται με απόφαση της Bουλής που λαμβάνεται, ύστερα από πρόταση πενήντα τουλάχιστον βουλευτών, με πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των μελών της σε δύο ψηφοφορίες που απέχουν μεταξύ τους έναν τουλάχιστον μήνα. Mε την απόφαση αυτή καθορίζονται ειδικά οι διατάξεις που πρέπει να αναθεωρηθούν.
3. Aφού η αναθεώρηση αποφασιστεί από τη Bουλή, η επόμενη Bουλή, κατά την πρώτη σύνοδό της, αποφασίζει με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μελών της σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις.
4. Aν η πρόταση για αναθεώρηση του Συντάγματος έλαβε την πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, όχι όμως και την πλειοψηφία των τριών πέμπτων, σύμφωνα με την παράγραφο 2, η επόμενη Bουλή κατά την πρώτη σύνοδό της μπορεί να αποφασίσει σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις με την πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των μελών της.
5. Kάθε ψηφιζόμενη αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος δημοσιεύεται στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως μέσα σε δέκα ημέρες αφότου επιψηφιστεί από τη Bουλή και τίθεται σε ισχύ με ειδικό ψήφισμά της.
6. Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης.

Παρατηρήσεις:

1. Δέν προβλέπεται ο χειρισμός της περίπτωσης που υποβάλλονται
   περισσότερες από μία προτάσεις αναθεώρησης.
   Μιά ερμηνεία είναι ότι η κάθε πρόταση τίθεται στις δύο ψηφοφορίες.
   (Ερώτημα: Η ψηφοφορία είναι μυστική ή όχι;)
2. Αν οι περισσότερες από μία προτάσεις έχουν κοινά άρθρα πρός
   αναθεώρηση, τότε με ποιά κριτήρια γίνονται οι επιλογές τους;

Υπόμνημα:

1. Σ = Σενάριο, Ψ{1,2,3}(Π)= 1η,2η,3η Ψηφοφορία.
2. Η σημειολογία [XXX,YYY] αντιστοιχεί σε διάστημα πιθανού
   αποτελέσματος ψηφοφορίας.
3. {} αντιστοιχεί σε ανυπαρξία αποτελέσματος ή ενέργειας.

Σημείωση:
Εκτός από αυτά υφίστανται και τα εξής σενάρια απόρριψης στη Ψ3(Π):

4.1  Πιθανά Σενάρια Αναθεώρησης

Δίνω δύο πιθανά σενάρια με βάση την υπάρχουσα δυναμικότητα των κομμάτων
στη σημερινή Βουλή:

• Σενάριο 1:
  Εστω ότι υποβάλλεται στη Βουλή πρόταση για αναθεώρηση του άρθρου 110.
  Εστω Π1 η πρόταση που υποβάλλεται από τα εξής κόμματα¹²:
  (ΣΥΡΙΖΑ=71, ΑΝΕΛ= 18, ΧΑ= 18, ΚΚΕ=12, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ=14)
  Σύνολο πιθανών ψήφων: [119, 133]
  Γίνονται οι ψηφορίες και με βάση τον παραπάνω πίνακα έχουμε το σενάριο 6.
  Η πρότασή τους δέν γίνεται δεκτή.

• Σενάριο 2:
  Εστω επίσης ότι προτείνεται άλλη πρόταση αναθεώρησης Π2 από τα
  πλειοψηφούντα συμπολιτευόμενα κόμματα της Βουλής¹³:
  (ΝΔ=125 ΠΑΣΟΚ=28 ΔΗΜΑΡ=14 ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ=14)
  Σύνολο πιθανών ψήφων: [167, 181]
  Εδώ έχουμε τα εξής πιθανά σενάρια:

  Σ	Ψ1(Π)	Ψ2(Π)	Σενάριο
  α.	[180,181]	[180,181]	1
  β.	[180,181]	[167,179]	2
  γ.	[167,179]	[180,181]	4
  δ.	[167,179]	[167,179]	5

  Η περίπτωση (α) αναιρείται μόνον εάν στην επόμενη Βουλή
  τα νύν συμπολιτευόμενα κόμματα λάβουν αριθμό ψήφων < 150.
  Οι περιπτώσεις (β,γ,δ) αναιρούνται μόνον εάν στην επόμενη Βουλή
  τα συμπολιτευόμενα κόμματα ή οι απόψεις τους λάβουν έγκριση ≥
  180 ψήφων.

4.2  Συμπεράσματα-Κρίσεις:

1. 1. Εάν δεχθούμε ότι σεβόμαστε τη τρέχουσα Συνταγματική νομιμότητα. τότε
      το αίτημα για «Συντακτική Εθνοσυνέλευση» δέν μπορεί να υλοποιηθεί.

1. Επομένως, παραμένει το ερώτημα του κατά πόσο μπορούμε να επέμβουμε
   στο υπάρχον Σύνταγμα τηρώντας τους κανόνες της αναθεώρησής του.

5   Αναθεωρώντας το Άρθρο 110

Η βασική παρατήρηση κάνουμε είναι η ακόλουθη:

Το άρθρο 110 δέν εξαιρεί τον εαυτό του από τη διαδικασία αναθεώρησης.

Επομένως αναθεωρώντας το αρθρο 110 μπορούμε να εισάγουμε ένα νέο
άρθρο-αντικαστάτη το οποίο θα ορίζει άλλο σύνολο μή αναθεωρητέων άρθρων,
καθώς και άλλες διαδικασίες αναθεώρησης του Συντάγματος.

Παραδείγματα:

1. 1. Ορίζουμε ότι δέν υπάρχουν άρθρα που δέν υπόκεινται σε αναθεώρηση. Τότε μπορούμε να αλλάξουμε όλα τα άρθρα του Συντάγματος καθώς και τη μορφή του Πολιτεύματος.

1. Ορίζουμε ότι οι προτάσεις για αναθεώρησή του κυρώνονται από Δημοψήφισμα. Στή περίπτωση αυτή έχουμε ένα Σύνταγμα που στο άρθρο του 110 ορίζει ότι η αναθεώρησή του γίνεται μέσω Δημοψηφίσματος, ενώ στο άρθρο 44 Πργ. 2 ορίζει ότι μόνο ο Πρόεδρος προκηρύσσει Δημοψηφίσματα «για κρίσιμα Εθνικά θέματα» με πλειοψηφία 151 βουλευτών και με εισήγηση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Σημειώσεις:

1. Επομένως, ακόμα και άν αναθεωρηθεί το άρθρο 110, θα πρέπει να
   υπάρξει άμεσα αναθεώρηση του αρθρου 44 ώστε να προβλέπει ρητά το
   Δημοψήφισμα στη περίπτωση αναθεώρησης άρθρων του Συντάγματος.
   Σχηματικά:

   Α110 → Νέο(Α110) →
   Προκήρυξη δημοψηφίσματος για αλλαγή του
   Α44 Πργ. 2 με συμβατό περιεχόμενο.

   Μιά πρόταση για το νέο άρθρο 44 είναι εξής προσθήκη στο υπάρχον άρθρο στη παράγραφο 2:

   Δημοψήφισμα προκηρύσσεται στις περιπτώσεις αναθεώρησης άρθρων του Συντάγματος όπως το άρθρο 110 περιγράφει.
2. Η διαδικασία Συνταγματικής αλλαγής μέσω αναθεώρησης του άρθρου 110
   εισάγει και ένα σύνολο από πιθανές ακολουθίες αναθεωρήσεων άρθρων
   του Συντάγματος. Ουσιαστικά, οι ακολουθίες αυτές περιγράφουν τη διαδικασία μετάβασης από το υπάρχον Σύνταγμα σε ένα άλλο που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στις προσδοκίες των πολιτών.

Παράδειγμα:
Μιά πιθανή ακολουθία δημοψηφισμάτων είναι η ακόλουθη:

Συγκριτική Αποτίμηση:

1. Η πρόταση για Συντακτική Εθνοσυνέλευση δίνει λαβή στη κρατούσα
   ολιγαρχική πολιτική εξουσία, να χαρακτηρίσει κάθε κίνηση για αλλαγή του
   Συντάγματος ως παράνομη, και αντισυνταγματική.
   Σενάριο:
   • ← 1.
   • Ενα σύνολο Ελλήνων πολιτών που εκφράζει ένα ποσοστό που μπορεί
   • να εκλέξει βουλευτές με το υπάρχον εκλογικό σύστημα αιτείται
   • Συντακτική Εθνοσυνέλευση.
   • → 2.
   • Οι ολιγαρχικές πολιτικές δυνάμεις, αποκρίνονται με το νομικό
   • επιχείρημα ότι το αίτημα είναι εκτός Συνταγματικής νομιμότητας.
   • ← 3.
   • Το σύνολο αυτό προβαίνει σε δυναμικές διαμαρτυρίες με το
   • παραπάνω αίτημα.
   • → 4.
   • Οι ολιγαρχικές πολιτικές δυνάμεις που έχουν την πλειοψηφία
   • στη Βουλή, ενεργοποιούν κατασταλτικά μέτρα.
   • ← 4.1.
   • Οι αιτούντες επιμένουν. Κλιμακώνεται η βία.
   • → 4.1.1.
   • Η κυβερνητική πλειοψηφία, καταστέλλει βίαια τις διαμαρτυρίες.
   • → 4.1.2.
   • Η κυβερνητική πλειοψηφία, δέν μπορεί να καταστείλει τις
   • διαμαρτυρίες. Επικαλείται την επέμβαση της «διεθνούς
   • κοινότητας» για την αποκατάσταση της Συνταγματικής τάξης.
   • Το αίτημα της αυτό έχει πλειοψηφία 151 βουλευτών στη
   • Βουλή. Επιπλέον καλύπτεται από το Αρθρο 27. Πργ 2 του
   • Συντάγματος. Στη χώρα νομίμως εισέρχονται ξένα στρατεύματα
   • τα οποία αποκαθιστούν την υπάρχουσα Συνταγματική τάξη.
   • ← 4.2.
   Οι αιτούντες αποθαρρύνονται και η όλη κίνηση διαλύεται.
2. Η πρόταση για αναθεώρηση του άρθρου 110 κινείται μέσα στα πλαίσια
   του υπάρχοντος Συντάγματος.
   • Επομένως δέν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αίτημα που προτρέπει
     παραβίαση της Συνταγματικής νομιμότητας.
   • Σε επίπεδο αντιπαράθεσης, η πρόταση για ένα άρθρο-αντικατάσταση
     του 110 που απαιτεί κάθε Συνταγματική αναθεώρηση να εκκινεί από
     του πολίτες και να επικυρώνεται από αυτούς, έχει πολύ μεγάλα
     περιθώρια αποδοχής από πλειοψηφικό σύνολο των Ελλήνων Πολιτών.
   • Με κατάλληλη αντικατάσταση του άρθρου 110 μπορούν θεωρητικώς να
     αντικατασταθούν όλα τα άρθρα του υπάρχοντος Συντάγματος.
     (Επομένως με τη διαδικασία αυτή μπορούμε να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα
     με αυτό της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης).

6   Προδιαγραφές για το Άρθρο-Αντικαταστάτη του 110.

Γενικά:  
Το άρθρο που θα κληθεί να αντικαταστήσει το 110 εφ’ όσον χρησιμοποιείται
για την άρση του ολιγαρχικού χαρακτήρα του υπάρχοντος Συντάγματος, θα
πρέπει:

1. 1. Να ορίζει σαφείς έννοιες στο κείμενό του ώστε να μήν επιδέχεται
      πολλαπλών ερμηνειών.

1. Να περιγράφει ρητά τις διαδικασίες διαπίστωσης, διαβούλευσης και
   επιλογής.
2. Να επικαλείται αποκλειστικά και μόνο τους πολίτες στις διαδικασίες
   διαπίστωσης αναθεώρησης των άρθρων του Συντάγματος. (Βάσει της γενικής
   αρχής της «Λαϊκής κυριαρχίας».)
3. Οι περιγραφόμενες διαδικασίες να είναι συμβατές με τα βασικά
   χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Δημοκρατίας.
   (Ισηγορία, Ισονομία, Ισοκρατία).
   • Ισηγορία: (Ισος χρόνος/χώρος προφορικού/γραπτού λόγου)
     για τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης.
   • Ισονομία: Οι κανόνες των διαδικασιών θα αντιμετωπίζουν
     με τον ίδιο τρόπο όλους τους συμμετέχοντες πολίτες.
   • Ισοκρατία: Ισο βάρος κάθε πολίτη στις διαδικασίες επιλογής.

Εξειδικευμένη Περιγραφή:  ¹⁴

1. Η διαπιστώση ανάγκης αναθεώρησης ενός άρθρου του Συντάγματος θα πρέπει να εκκινεί αποκλειστικά και μόνο από ένα ελάχιστο υποσύνολο πολιτών. (Π.χ. 1/50 του εκλογικού σώματος).
2. Η πρόταση αναθεώρησης θα πρέπει:
   1. Να χρησιμοποιεί Ελληνικούς χαρακτήρες, σημεία στίξης και
      αριθμούς.
   2. Να περιέχει παράγραφο στην οποία αναφέρεται ρητά το επιτρεπτό
      χρονικό διάστημα αναστολής αναθεώρησής του. (Π.χ. 5 ή 10 έτη).
   3. Να συνοδεύεται με κατάλογο των συνυπογραφόντων πολιτών.
3. Η Βουλή των Ελλήνων ελέγχει την κατατεθείσα πρόταση άν πληρεί τις
   προϋποθέσεις  2α ,  2β και άν ο κατάλογος των συνυπογραφόντων  2γ είναι ακριβής.
4. Η πρόταση αναθεώρησης κατατίθεται σε δημόσια γραπτή διαβούλευση με την εποπτεία και ευθύνη της Βουλής σε ειδική ιστοσελίδα του ιστοχώρου της.
   Αυτή διαρκεί ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στη διάρκεια του οποίου
   θα μπορούν να συμμετάσχουν όλοι οι πολίτες με τις εξής συνθήκες:
   1. Επώνυμη δημόσια έκφραση γνώμης.
   2. Τήρηση ισότητας στο χώρο γραπτού λόγου (Ισηγορία).
   3. Δυνατότητα κατάθεσης τροπολογιών στη διάρκεια της διαβούλευσης
      (Οι τροπολογίες για να τεθούν στις ψηφοφορίες θα πρέπει να
      υποστηρίζονται από ένα ελάχιστο υποσύνολο πολιτών.
      (Π.χ. 1/100 του εκλογικού σώματος)
5. Ψηφοφορίες στις οποίες τα ψηφοδέλτια επιλογής, πλήν της πρότασης και
   των τροπολογιών, θα περιλαμβάνουν και ψηφοδέλτιο αποδοχής του υπάρχοντος άρθρου και της άρνησης όλων των υπολοίπων ψηφοδελτίων.
   Η ψηφοφορία να είναι υποχρεωτική.
6. Η διαδικασία επιλογής να τηρεί τον κανόνα της απόλυτης πλειοψηφίας.
   Επιλέγεται η πρόταση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία του σώματος των Ελλήνων πολιτών (Ισοκρατία).
   Υφίστανται το πολύ δύο ψηφοφορίες εάν στην πρώτη δέν υπάρξει ψηφοδέλτιο
   με απόλυτη πλειοψηφία ή πλειοψηφούν αθροιστικά τα ψηφοδέλτια του
   υπάρχοντος άρθρου και της άρνησης όλων των υπολοίπων ψηφοδελτίων.
   • Στη πρώτη επιλέγονται οι προτάσεις που αθροιστικά
     πλειοψηφούν για συμμετοχή τους στη δεύτερη ψηφοφορία.
   • Στή δεύτερη γίνεται η τελική επιλογή της πλειοψηφούσας
     πρότασης. Αν δέν υφίσταται πλειοψηφούσα πρόταση, τότε το συγκεκριμένο πρός αναθεώρηση άρθρο παραμένει ως έχει.

7   Επίλογος

Η προτεινόμενη λύση έχει τα εξής πλεονεκτήματα:

1. 1. Κινείται στα πλαίσια της υπάρχουσας Συνταγματικής νομιμότητας χωρίς
      να περιορίζεται καθόλου από αυτά.

1. Ελαχιστοποιεί την ανάγκη επιβολής βίας για την υλοποίησή της.
2. Συσπειρώνει τη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών κάτω από ένα και μόνο αίτημα: Αυτό της «δημοκρατικής» αναθεώρησης του άρθρου 110.
3. Μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από υπάρχουσες εκλογικές διαδικασίες, με τη μόνη προϋπόθεση την κατάλληλη επιλογή βουλευτών από τους ψηφοφόρους.
4. Οδηγεί τους πολίτες σε μία σταδιακή αποδέσμευση από το υπάρχον ολιγαρχικό Πολιτειακό καθεστώς, μέσα από τις διαδοχικές αναθεωρήσεις άρθρων του Συντάγματος με δική τους πρωτοβουλία. Αυτή η διαδικασία συντελεί στην ανύψωση τόσο του μορφωτικού επιπέδου όσο και της πολιτικής
   σκέψης τους. Επιπλέον, τους οδηγεί τους Ελληνες να ανακτήσουν τήν έννοια του Πολίτη μέσω ανάληψης ευθυνών νομοθετικού έργου.

Με τη προτεινόμενη λύση, για πρώτη φορά οι Ελληνες πολίτες ύστερα από 2400 περίπου χρόνια, θα κληθούν να διαβουλευθούν και να αποφασίσουν οι ίδιοι για τους νόμους τους. Κάτι που είναι εντελώς πρωτότυπο για τη χώρα μας και για τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη μας.

*  Ευχαριστίες: Εὐχαριστῶ τούς φίλους μου Δ. Βουλγαρίδη και Δ. Τσολάκο για τις παρατηρήσεις τους στα προσχέδια του κειμένου.
Επίσης τα μέλη της Πρωτοβουλίας για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή που μου επεσήμαναν τη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος μέσω του άρθρου 110.

*  Σημειώσεις: Τό κείμενο αὐτό μορφοποιήθηκε μέ τή χρήση τοῡ κειμενογράφου XeLaTeX σέ περιβάλλον λειτουργικοῦ συστήματος Λίνουξ διανομῆς Ubuntu 10.04 LTS.

Πνευματική Ἰδιοκτησία: Βασίλειος Ἀ. Ζοῦκος 2013.
Σᾶς χορηγοῦμε τήν ἄδεια νά ἀντιγράφετε, νά ἀναδιανέμετε καί νά τροποποιεῖτε
αὐτή τήν ἐργασία ὑπό τούς ὅρους τῆς ἄδειας χρήσης:
Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μή ἐμπορική χρήση-Παρόμοια διανομή
(Attribution Noncommercial ShareAlike) ἔκδοση 3.0:
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/gr/

Υποσημειώσεις:

¹ e-mail: [email protected]

² Θέση του συγγραφέα είναι ότι το σημερινό πολιτικό σύστημα της χώρας μας
είναι Ολιγαρχικό σύμφωνα με τον παρακάτω ορισμό του Δημοκρατικού Πολιτεύματος:

Δημοκρατικό πολίτευμα είναι εκείνο στο οποίο οι πολίτες μετέχουν και ελέγχουν αυτοπροσώπως τις τρείς λειτουργίες της Πολιτείας (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) με συνθήκες Ισηγορίας, Ισονομίας, Ισοκρατίας.

³ http://yannaras.gr/2010/05/\%CF\%89\%CF\%81\%CE\%B1-\%CE\%B3\%CE\%B9\%CE\%B1-\%C2\%AB\%CF\%83\%CF\%85\%CE\%BD\%CF\%84\%CE\%B1\%CE\%BA\%CF\%84\%CE\%B9\%CE\%BA\%CE\%AE-\%CE\%B5\%CE\%B8\%CE\%BD\%CE\%BF\%CF\%83\%CF\%85\%CE\%BD\%CE\%AD\%CE\%BB\%CE\%B5\%CF\%85\%CF\%83\%CE\%B7\%C2\%BB/


⁴ http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_15/06/2012_485499

⁵ http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&amp;date=02/02/2013&amp;id=340680

⁶ http://www.neosyntagma.net

⁷ http://www.pamet.gr/deltiatypou/syndagma\%20arthro\%20vitali\%2022\%206\%2012.php

⁸ http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2012/12/blog-post_11.html

⁹ Το ότι κρίθηκε αντισυνταγματικός δέν επέφερε καμμία κύρωση σε όσους τον σύνταξαν και τον ψήφισαν.

¹⁰ https://feronymos.wordpress.com/2012/11/29/\%CF\%83\%CF\%85\%CE\%BD\%CF\%84\%CE\%B1\%CE\%B3\%CE\%BC\%CE\%B1\%CF\%84\%CE\%BF\%CE\%B3\%CE\%BD\%CF\%89\%CF\%83\%CE\%AF\%CE\%B1/

¹¹ Μιά μόνο πρόταση Π σύμφωνα με το άρθρο 110.

¹² Η δύναμή τους όπως αποτυπώνεται στις 1.6.2013

¹³ Η δύναμή τους όπως αποτυπώνεται στις 1.6.2013

¹⁴ Μιά λεπτομερής διατύπωση βρίσκεται στο κείμενο:
https://feronymos.files.wordpress.com/2013/06/aruro110.pdf