Απόκριες στο χωριό! Μας αφηγείται η Ευρυτάνισσα κυρα-Λένη…
Να θυμάστε ότι ο άνθρωπος πάντοτε αποζητάει την ευκαιρία για ξεγνοιασιά και ξεφάντωμα!
Όσα κι αν είναι τα προβλήματα και οι έγνοιες, που για να λέμε και του στραβού το δίκιο ποτέ δεν λείπουν, η ίδια η χαρά της ζωής γυρεύει πάντα το δικό της μερτικό.
Έτσι κι εκείνα τα χρόνια τα παλιά, παρά τη φτώχεια που επικρατούσε στα χωριουδάκια μας, όλοι περιμέναμε πως και πως αυτές τις πολύτιμες μικροχαρές που μας χάριζαν οι παραδοσιακές γιορτές, ανάμεσά τους και οι Απόκριες!
Από τις αποκριές μιας άλλης εποχής, στο αναγνωστικό μιας άλλης εποχής, όλα μύριζαν ΗΘΗ… ΕΘΙΜΑ… ΠΑΡΑΔΟΣΗ… ΕΛΛΑΔΑ…
Υπέροχα χρόνια… υπήρχε φτώχια, αλλά και καρδιά… αχ αυτή η καρδιά που μας την έχουν τσακίσει και δεν μπορεί να χαρεί με τίποτα πια…
Ας σπάσουμε έστω και για λίγο την κατήφεια των καιρών και ελάτε να περιπλανηθούμε στο χθες… να κάνουμε μια βαθιά βουτιά στις αναμνήσεις μας και στην Ελλάδα του ’50, του ’60… τότε που οι Αποκριές είχαν το άρωμα της αληθινής διασκέδασης και του γλεντιού…
Καλλιόπη Σουφλή
Υ.Γ.1. Θυμάμαι παιδάκι τότε στη δεκαετία του ’60, που οι μαθητές και οι μαθήτριες του πατέρα μου, έρχονταν στο σπίτι μας, ντυμένοι μασκαράδες… δεν μιλούσαν για να μην αποκαλυφθούν, αλλά προσπαθούσαν με αστείες κινήσεις να “προκαλέσουν” τον πατέρα μου να τους αναγνωρίσει…
Τι γέλια και τι χαρούμενη διάθεση… έξω καρδιά… γιατί τότε, είχαμε καρδιά…
Υ.Γ.2. Το φωτογραφικό υλικό είναι από το αρχείο των ΑΤΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ.
«Αγαπητά μου παιδιά, να θυμάστε ότι ο άνθρωπος πάντοτε αποζητάει την ευκαιρία για ξεγνοιασιά και ξεφάντωμα!
Όσα κι αν είναι τα προβλήματα και οι έγνοιες, που για να λέμε και του στραβού το δίκιο ποτέ δεν λείπουν, η ίδια η χαρά της ζωής γυρεύει πάντα το δικό της μερτικό.
Έτσι κι εκείνα τα χρόνια τα παλιά, παρά τη φτώχεια που επικρατούσε στα χωριουδάκια μας, όλοι περιμέναμε πως και πως αυτές τις πολύτιμες μικροχαρές που μας χάριζαν οι παραδοσιακές γιορτές, ανάμεσά τους και οι Απόκριες!
Την Κυριακή της Τυρινής μετά την εκκλησία ξεκίναγαν οι επισκέψεις στα σπίτια για τα “χρόνια πολλά” και για να “σχωρεθούν” οι χωριανοί αναμεταξύ τους μιας και θα μπαίναμε στη Σαρακοστή.
Οι γυναίκες στρώνονταν από νωρίς στις ετοιμασίες για να φτιάξουν την παραδοσιακή τυρόπιττα και τις υπόλοιπες λιχουδιές για το βραδινό γιορτινό τραπέζι.
Να ξέρετε ότι τότε υπήρχε και αλληλεγγύη, προνοούσαν και για όσους τύχαινε να μην έχουν, δηλαδή τους πολύ φτωχούς…
Την Κυριακή ξεκίναγε και το χωριάτικο καρναβάλι που είχε μεγάλο γούστο!
Παρέες-παρέες οι χωριανοί, κυρίως οι άντρες, μεταμφιέζονταν σε μασκαράδες.
Όχι όπως τώρα με στολές πολυτελείας! Που τέτοια εκείνο τον καιρό. Τότε δούλευε η φαντασία μας και μ’ ότι είχε ο καθένας στο σπιτικό του σκάρωνε και το δικό του “μασκαρλίκι”!
Και τι δεν έβλεπες! Κάλυπταν τα πρόσωπά τους με αυτοσχέδιες μάσκες από δέρματα ζώων και κέρατα από κατσίκια, φόραγαν περούκες από μαλλιά προβάτων, καπελαδούρες και φέσια, ντύνονταν με παλιές κάπες, ακόμη και φουστανέλες των παππούδων και ζώνονταν στη μέση με κουδούνια!
Οι περισσότεροι κρατούσαν μαγκούρες και πολλοί σακούλια με στάχτη! Όλα τούτα τα συνδύαζαν με τέτοια μαεστρία που γίνονταν κυριολεκτικά αγνώριστοι!
Άλλος παράσταινε το γαμπρό, άλλος τη νύφη, άλλος τον παπά, άλλοι κάνανε τα ξωτικά κι ότι μπορεί να βάλει ο νου σας!
Κι έτσι ξεκίναγε αυτό το πολύχρωμο καρναβάλι του χωριού και με αστεία καμώματα, χορούς και τραγούδια περιδιάβαινε τους μαχαλάδες μπαίνοντας από σπίτι σε σπίτι, για το σχετικό καλαμπούρι και βέβαια για τα κεράσματα!
Όλοι προσέχανε ώστε να μην τους αναγνωρίσει κανείς εκεί που θα πήγαιναν. Τα πειράγματα έδιναν κι έπαιρναν και τα γέλια αντηχούσαν σε κάθε σοκάκι.
Άσε πια το τι γίνονταν με τα σατυροτράγουδα: “πως το τρίβουν το πιπέρι του διαόλου οι καλογέροι” ή το άλλο: “τι να σου κάνω Χάιδω μου, τι να σου κάνω γιέ μου, εγώ ο μαύρος γέρασα κι εσύ θέλεις παιχνίδια”!
Μαζί με το κέφι έρχονταν και τα κεράσματα: τηγανίτες, κάστανα, καρύδια και φυσικά άφθονο κρασί!
Μέχρι αργά το απόγευμα της Κυριακής το ακούραστο καρναβάλι του χωριού είχε την τιμητική του.
Οι μασκαράδες συνήθως κατέληγαν στο καφενείο όπου συνέχιζαν το ξεφάντωμα!
Το βράδυ της Κυριακής οι οικογένειες μαζεύονταν στα συγγενικά σπίτια, τις περισσότερες φορές στου παππού.
Εκεί δίπλα στ’ αναμμένο τζάκι ο γεροντότερος σταύρωνε την τυρόπιττα κι έδινε πρώτος την ευχή: “καλή Σαρακοστή”!
Στη στάχτη έψηναν αυγά, καθένας το δικό του και πάντα και για τους ξενιτεμένους. Αν το αυγό “ίδρωνε”, τότε ο κάτοχός του θα είχε καλή υγεία. Αν έσκαγε στη φωτιά θα… ‘σκαγε και το κακό το μάτι!
Ακολουθούσε φαγοπότι με μπόλικο κρασί και τραγούδια με το στόμα γύρω από το τραπέζι.
Εκεί πάνω στο μεγάλο κέφι άρχιζε και το τουφεκίδι.
Έβγαινε ο νοικοκύρης στην αυλή και ρίχνοντας κάνα δυο μπαταριές φώναζε, ας πούμε, στο γείτονα απέναντι: “Ε, Γιάννηηη, και του χρόνου ωρέ”!
Εκείνος αποκρίνονταν με τη δική του μπαταριά και νάτον κι αυτόν με την οικογένειά του σε λιγάκι στην παρέα για κρασάκι και τουφεκίδι μέχρι πρωίας!!!
Την επόμενη μέρα, την “Καθαρά Δευτέρα”, οι νοικοκυρές φρόντιζαν πρώτα απ’ όλα για την καθαριότητα, για να φύγουνε, όπως λέγανε, “τα κακά τα πνεύματα”!
Έτσι λοιπόν τα σπίτια άστραφταν, ενώ στη συνέχεια ετοίμαζαν και τα νηστίσιμα: την παραδοσιακή “κλούρα” (κουλούρα), τα φασόλια, τα χορταρικά και το σπιτικό χαλβά.
Θυμάμαι, ότι τα παλιά τα χρόνια, υπήρχε το συνήθειο να πηγαίνουν την “Καθαρά Δευτέρα” με τις τσουγκράνες στα χωραφάκια για “καθάρισμα”.
Αυτή η δουλειά δεν ήταν αγγαρεία, ίσα-ίσα που γίνονταν με τραγούδι, κέφι και αστεία.
Κόβανε τα βάτα και τ’ αγριόχορτα και σκορπίζανε στο χώμα την κοπριά από τα ζώα.
Έτσι όλα ήταν “καθαρά” και έτοιμα για τη μελλοντική σπορά: καλαμπόκια, φασόλια και γενικά τα κηπευτικά.
Αυτά ήτανε παιδιά μου τα πραγματικά βιολογικά προϊόντα και ήτανε οι άνθρωποι υγιείς.
Το γλέντι συνεχίζονταν κι αυτή τη μέρα και ας μην αρτένονταν ο κόσμος.
Αρκούσαν η φασολάδα στο τσουκάλι, οι ψητές πατάτες με τα κρεμμύδια στο τζάκι και το τραγούδι κι έτσι το κέφι δεν αργούσε ν’ ανάψει και πάλι σε σπίτια, πλατείες και καφενεία!
Το πιο σπουδαίο και πατροπαράδοτο έθιμο της Καθαράς Δευτέρας, που αξίζει να το γνωρίζετε οι νεότεροι ήταν αυτό της “αρμυροκουλούρας”!
Αυτό αφορούσε ειδικά τα ανύπαντρα κορίτσια.
Το μεσημέρι της Καθαράς Δευτέρας οι κοπέλες του χωριού, έπαιρναν τα τσεκούρια και τις τριχιές και πήγαιναν όλες μαζί παρέα στο δάσος για ξύλα.
Το σούρουπο, γύριζαν ζαλίγκα και αφού ξεφορτώνονταν τα ξύλα, πήγαιναν χωρίς να μιλούν στη βρύση για να πάρουν το “αμίλητο νερό”!
Μετά, έπαιρναν κι αλεύρι και μαζί με μπόλικο αλάτι ζύμωναν την “αρμυροκουλούρα”.
Μόλις αυτή ψήνονταν στη θράκα έκοβαν ένα κομμάτι και το έτρωγαν.
Στη συνέχεια δεν έπρεπε να πιουν καθόλου νερό!
Την υπόλοιπη κουλούρα την έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους και έτσι κουρασμένες και διψασμένες από το πολύ αλάτι, έπεφταν για ύπνο.
Τότε θα ονειρεύονταν το παλικάρι που θα τις ξεδιψούσε, δηλαδή που θα παντρευόταν!
Αυτά είναι μερικά από τα παλιά μας έθιμα στην Ευρυτανία μας.
Σας εύχομαι, παιδιά μου, χρόνια πολλά, καλή σαρακοστή σε όλους σας και να έχετε πάντα αισιοδοξία και κέφι στη ζωή».
Ήταν μία διήγηση από την κυρά Λένη – χαρισμένη στο blog “Ευρυτάνας ιχνηλάτης”
Μοίρασέ το:
Ετικέτες: ΑΠΟΚΡΙΕΣ
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες, θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας, για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης, σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολογίου, μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε, καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιοδνήποτε τρόπο, το ιστολόγιο. Ο διαχειριστής του ιστολογίου, δεν ευθύνεται για τα σχόλια και τους δεσμούς που περιλαμβάνει. Τονίζουμε ότι υφίσταται μετριασμός των σχολίων και παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, να έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
- Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές ή χυδαιολογίες.>
- Μην δημοσιεύετε άσχετα με το θέμα σχόλια.
- Ο κάθε σχολιαστής, οφείλει να διατηρεί ένα μόνον όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
- Με βάση τα παραπάνω, η διαχείριση, διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης σχολίων, χωρίς καμία άλλη προειδοποίηση.
- Επιπλέον σας τονίζουμε, ότι το ιστολόγιο, λειτουργεί σε εθελοντική βάση και ως εκ τούτου, τα σχόλια θα αναρτώνται μόλις αυτό καταστεί δυνατόν.
Μπορεί να είναι παραδοσεις του τοπου μας όλα αυτά, αλλά -για την ορθοδοξία μας- είναι παγανιστικά/ειδωλολατρικά εθιμα, που ειναι ξένα και εντελώς αντίθετα με το πώς θα έπρεπε να νιωθουμε και να πραττουμε.
Να το πω πιο απλά.
Ειναι ο δι@βολος που παρακινει τους ανθρωπους να γελούν και να ξεφαντώνουν (ή και να μασκαρεύονται),
ακριβώς την περιοδο που θα έπρεπε να μπουν σε μια βαθιά κατανουξη ψυχής
για το δράμα της Σταυρωσης του Χριστού (η οποία Σταυρωση έγινε για τη σωτηρια όλων μας).
Ο Θεός πέθανε για χαρη μας.
Και φυσικά αναστήθηκε για χαρη μας, αφου όμως πρωτα περασε -σε ανθρωπινο επιπέδο- απο όλον τον πόνο, τη θλιψη, την πεινα, τους διωγμους,τις συκοφαντίες, τους εξευτελισμους και τη μοναξιά.
Αν αυτα τα παθαινε δικος μας άνθρωπος, θα βγαιναμε στους δρομους να ξεφαντωναμε τις μερες αυτες?
Οχι βεβαια. Γιατι τότε το κανουμε για τον Θεό?
Οι μερες αυτες δεν ειναι κατι που πρεπει λοιπον να γιορτάζουμε, αλλά να σκεφτομαστε ήσυχα και με κατανυξη
την ευθυνη που φερει ο καθένας μας μέχρι σημερα, ως ανθρωποι -απέναντι στον Θεό.
Ως χριστιανοι των εσχατων χρονων, να ξερουμε τουλαχιστον την αληθεια,
ωστε να παψει πια ο πονηρός να μας πλανά.
Τέλος, σε ό,τι αφορά το “τραπεζι” της Καθαρας Δευτερας.
Οι μοναχοι κανονικά για 3 μερες (μεχρι και την Καθαρά Τεταρτη) δε βαζουν στο στομα τους ουτε φαγητό, ουτε νερό.
Δε λεω πως μπορουμε να το κανουμε αυτο όλοι ισως (προσωπικά δυσκολευομαι)
αλλά τουλαχιστον μη μιλάμε για τραπεζια και για ξεφαντωματα.
Λιγο ησυχα, σεμνά και ταπεινά, τις μερες αυτες,
για όσο κρατά η Μεγάλη Σαρακοστη και μεχρι την αληθινη χαρά της Ανάστασης του Κυρίου μας.
Μαρία, τα ήθη και τα έθιμα της Πατρίδας μας μην τα προσπερνάς… άντεξαν χιλιάδες χρόνια…
Ο παγανισμός βρίσκεται στις ψυχές των ρασοφόρων που έχουν σκανδαλίσει την κοινωνία…
Δεν κρίνονται οι άνθρωποι αν συμμετέχουν σ’ αυτά… από άλλα κρίνονται…
Δυστυχως, πολλά έθιμα άντεξαν στο χρόνο -που δε συναδουν με την ορθοδοξία μας.
Π.χ. το χαρτοπαίγνιο της Πρωτοχρονιάς. Τα αναστενάρια. Και τόσα άλλα.
Κρινόμαστε κυρια Σουφλή, δυστυχώς.
Γιατι αντι να πεσουμε σε περισυλλογή, νηστεια και ηρεμια, αναλωνομαστε σε τραπεζια και ξεφαντώματα.
Ο ίδιος ο Κύριος νηστεψε και προσευχθηκε για 40 μερες. Εμεις?
Συμφωνω για αυτο που γραφετε σχετικα με τους περισσοτερους ρασοφόρους, όμως αυτο δε σημαινει πως εμεις (ως λαός) ειμαστε αμοιροι ευθυνών.
Από τη στιγμή που πλέον δεν υπαρχει στην ουσια εκκλησία του Χριστού (παρα μεμονωμένοι αποτειχισμενι ιερεις στα βουνα)
ο καθενας ειναι υπευθυνος για τις πραξεις του, που συμμετεχει, τι κανει, τι δεν κανει.
Γι’ αυτο άφησα το σχολιο αυτό.
Να ξερουμε οι χριστιανοι, να ειμαστε ενημερωμενοι.
Κι εγω για παρα πολλά χρονια, πιστευα ότι στα Κουλουμα μπορουμε να τρωμε ελευθερα σαρακοστιανά κτλ.
Δεν ειναι όμως έτσι, τουλαχιστον για τους ορθοδοξους.
Καθαρά Δευτερα σημερα, τρωμε άλαδο κανονικά (εκτος αν έχουμε άλλη οδηγια, πιο αυστηρή ή πιο χαλαρή απο τον πνευματικό μας).
Λαδι, και κρασι, μαζι με θαλασσινα χωρις αίμα (καλαμαρια, γαριδες κτλ) επιτρεπονται μονο τα Σαββατοκυριακα, για όσον καιρό διαρκει η Σαρακοστή. Τις υπολοιες μερες της εβδομαδας τρωμε άλαδο (επιτρεπεται και το ταχινι ή ο χαλβας, εφοσον δεν εχουν προσμιξεις με άλλα μη νηστισιμα προιοντα, πχ γαλα κ.ά.).
Ευχομαι καλή Σαρακοστη σε όλον τον κόσμο
Μαρία, έχω σιχαθεί τους χριστιανοταλιμπάν, που νηστεύουν, προσεύχονται, πάνε στην εκκλησία και από την άλλη καταστρέφουν ανθρώπινες ζωές.
Δεν λειτουργώ έτσι Μαρία μου… ούτε πιστεύω σε νηστείες προγραμματισμένες…
Πιστεύω στην προσπάθεια καλλιτέρευσης της ψυχής του καθενός μας, στην αυτοκριτική και στην προσπάθεια να παραμείνουμε τουλάχιστον δόκιμοι άνθρωποι, προσπαθώντας όσο μπορούμε να ακολουθήσουμε τον Λόγο Του…
Όλα τα άλλα είναι των ιερατείων τα οποία απεχθάνομαι.
Ναι υπαρχουν κι αυτοι. Δεν ειναι όμως όλοι έτσι.
Δεν ειναι δηλαδή απαραιτητο όποιος κανει μια μικρή προσπαθεια (π.χ. με μια νηστεια) να ειναι υποκριτής ή κακός ανθρωπος.
Ειναι δύο πραγματα εντελώς ανεξαρτητα μεταξυ τους.
Δυστυχως ναι, το ιερατειο εχει προδωσει, κι αυτο ειναι μεγαλη απωλεια για τον πιστό λαο.
Ειναι εποχες να ποιμανουμε δυστυχως μονοι μας τον εαυτο μας, με τα παραδειγματα των παλιών μας Αγιων ή με καποιον ποιμενα αποτειχισμενο αν υπαρχει κοντά μας.
Καταλαβαινω τι λετε, πως το γραφετε.
Ομως, υπαρχουν και σημερα ακομα ανθρωποι καλοι, που κανουν αγωνα, γι’ αυτους εγραψα αυτα τα παραπάνω σχολια.
Η νηστεια βοηθαει να καθαρισει η ψυχη και το σωμα, να ηρεμησουμε, να γαληνεψουμε.
Κι ειναι ομορφο που μπορουμε να την προσφερουμε έτσι -ως ένα μικρο δωρο- στον Δημιουργό μας (να στερηθουμε δηλαδή κατι (π.χ. την απολαυση απο καποιες τροφες) για το χατηρι Του λιγες μερες).
Ετσι το βλεπω, και δε δυσκολευομαι πολύ! Ειναι σαν να προσφερουμε κατι ομορφο για την αγαπη Του Χριστού 🙂
Από την άλλη παλι πλευρα, ειναι λογικο να ειναι οι νηστειες προγραμματισμενες, γιατί σε συγκεκριμενες μερες εγιναν συγκεκριμενα γεγονότα (π.χ. Τεταρτη προδώθηκε, Παρασκευή πεθανε για χαρη μας).
Μαλιστα, όλες οι θρησκειες εχουν νηστειες (και νιωθω ντροπη π.χ. να νηστευει ο μουσουλμανος ή ο εβραιος για να τιμησει τα ειδωλα, κι εγω ως χριστιανή που πιστευω στον ένα και αληθινό Θεό να μην κανω μια μικρη προσπαθεια, καταλαβατε?).
Ειναι αδικο, δεν ειναι?
Ελπιζω να βοηθησα, ισως κι αλλοι να κανουν φετος αυτη την προσπαθεια (δεν ειναι πολυ δυσκολο, κι εγω για πολλα χρονια δεν νηστευα γιατι δεν ηξερα. Απο το σπιτι μου, ειχα μαθει αλλιώς. Αλλά δεν ειναι τιποτα. Η αρχη μονο ειναι λιγο ζορικη, μετά η νηστεια βγαινει ευκολα με τη χαρη του Θεου).
Και παλι, ευχομαι καλή Σαρακοστη σε όλον τον κοσμο.