Είναι οι απλοί πολίτες υπεύθυνοι για τις πράξεις των κυβερνήσεών τους;
Οι νέες εθνικιστικές ιδεολογικές καινοτομίες του δέκατου ένατου αιώνα οδήγησαν πολλούς στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες ενός εχθρικού κράτους ήταν και οι ίδιοι εχθροί.
Το γεγονός ότι τέτοιες αδιακρίτως θανατηφόρες πολιτικές μπορούν να θεωρηθούν ηθικά δικαιολογημένες, βασίζεται σε μια γενική αίσθηση ότι οι απλοί άνθρωποι στα ξένα κράτη είναι κατά κάποιο τρόπο προσωπικά υπεύθυνοι για τα εγκλήματα των κυβερνήσεών τους.
Προφανώς ο αρθρογράφος, είναι παντελώς άσχετος με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ…
Ας του θυμίσουμε δυο χαρακτηριστικές ρήσεις η μία του Σοφοκλέους και την άλλη του Ισοκράτη:
“Όποιος πιστεύει ότι υπάρχει άλλο πολυτιμότερο αγαθό από την Πατρίδα του, αυτός είναι άξιος για την πιο μεγάλη περιφρόνηση” (Σοφοκλέους ΑΝΤΙΓΟΝΗ).
“Το ήθος των αρχόντων είναι ανάλογο με το ήθος των αρχομένων” (ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).
Ας θυμίσουμε στον αρθρογράφο και τα λόγια του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά: “Ο Πατρωτισμός, είναι έμφυτος στον άνθρωπο. Κι εγώ, είμαι ΕΘΝΙΚΙΣΤΗΣ”!!!!!!!!!!!
Αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι πως ο αρθρογράφος έχει έντονο μέσα του τον μηδενισμό της ευθύνης των πολιτών στους πολιτικούς που ψηφίζουν…
Φυσικά και είναι υπεύθυνοι οι πολίτες, για τους πολιτικούς που επιλέγουν μέσω των εκλογών…
Οι Ουκρανοί, επέλεξαν έναν ψυχοπαθή… όπως και οι νεοέλληνες…
ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ.
Το ίδιο και οι Γερμανοί, που εξομοιώθηκαν με τον ΣΦΑΓΕΑ ΧΙΤΛΕΡ…και έκαναν ανάλογα ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΩΝ στις χώρες που κατέλαβαν…
Μάλλον ο στόχος του αρθρογράφου είναι να κτυπήσει τον ΕΘΝΙΚΙΣΜΟ… και αναφέρομαι στον υγιή εθνικισμό και όχι στις παραλλαγές που δημιούργησε εντέχνως η ΛΑΖΑΡΕΙΟΣ ΛΕΠΡΑ…
Καλλιόπη Σουφλή
Αυτός ο τρόπος σκέψης επεκτάθηκε τον εικοστό αιώνα σε σημείο που επέτρεψε έναν αμέτρητο αριθμό εγκλημάτων πολέμου και ενεργειών εναντίον μη εμπόλεμων.
Σε καιρό πολέμου, οι πολιτικοί προσπαθούν συχνά να ισχυριστούν ότι όλοι οι πολίτες των ξένων κρατών είναι ένοχοι για όλα τα εγκλήματα που διαπράττουν οι κυβερνήσεις τους. Αυτή είναι μια σύγχρονη, και μάλιστα βάρβαρη, επινόηση
Άρθρο του Ryan McMaken, που δημοσιεύτηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022 από το Mises Institute. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής.
Από την αρχή, τουλάχιστον, του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, έχουμε γίνει μάρτυρες πολλών προσπαθειών να αποδοθεί η ευθύνη για τη σύγκρουση όχι μόνο στο ρωσικό καθεστώς, αλλά σχεδόν σε όλον τον ρωσικό λαό. Τον Ιούνιο, για παράδειγμα, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης είχαν ήδη εκδηλώσει τη συνήθεια να δημοσιεύουν μεγάλα, λεπτομερή άρθρα που εξηγούσαν γιατί οι απλοί Ρώσοι είναι ηθικά υπεύθυνοι για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σκεφτείτε αυτό το άρθρο στην Canada’s National Post , το οποίο επιδοκιμάζει την πρώην Ρωσίδα δημοσκόπο Έλενα Κόνεβα, η οποία συμπεραίνει ότι οι απλοί Ρώσοι είναι «100 τοις εκατό υπεύθυνοι» για τον πόλεμο. Σε τι το βασίζει αυτό; Το βασίζει σε δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι μια μετά βίας πλειοψηφία —το 53 τοις εκατό— των Ρώσων υποστηρίζει τον πόλεμο. Το άρθρο της National Post δεν είναι καθόλου μοναδικό. Μια αναζήτηση στο Google για το «είναι ο ρωσικός λαός υπεύθυνος για τον πόλεμο;» εμφανίζει πολλές ασυνάρτητες απόψεις για το πώς όλοι οι Ρώσοι ευθύνονται ηθικά για αυτό που κάνει το τοπικό καθεστώς.
Οι πιο ενθουσιώδεις υποστηρικτές αυτής της νοοτροπίας του «κατηγορείστε κάθε Ρώσο» μπορούν να βρεθούν ίσως στην Ανατολική Ευρώπη, όπου τα τοπικά καθεστώτα συχνά επωφελούνται από την πυροδότηση του εθνικιστικού μένους ενάντια στα εγκλήματα του παρελθόντος των ρωσικών και σοβιετικών καθεστώτων.
Οι πολιτικοί από τη Βαλτική χρησιμοποίησαν αυτή τη φιλοσοφία τις τελευταίες εβδομάδες για να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να κλείσει τα σύνορά της στους Ρώσους. Την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, η υπουργός Εσωτερικών της Λιθουανίας Agnė Bilotaitė επέμεινε ότι εφόσον η πλειοψηφία των Ρώσων (πιθανώς) υποστηρίζει τον πόλεμο, είναι «απαράδεκτο» να μπορούν αυτοί οι άνθρωποι (δηλαδή οι απλοί πολίτες) να «ταξιδεύουν ελεύθερα σε όλο τον κόσμο».
Στο πιο κατάφωρα ασυνάρτητο παράδειγμα αυτής της φιλοσοφίας που έχουμε δει, ο πρωθυπουργός της Εσθονίας, Kaja Kallas, δήλωσε κατηγορηματικά ότι «κάθε πολίτης είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του κράτους του και οι πολίτες της Ρωσίας δεν αποτελούν εξαίρεση».
Ο ισχυρισμός του Kallas, ωστόσο, είναι πραγματικά παράλογος. Σίγουρα δεν ισχύει για κάθε πολίτη —ή ακόμα και για τους περισσότερους πολίτες ότι είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις των καθεστώτων τους. Μπορούμε εύκολα να το δούμε αυτό, αν κοιτάξουμε σε μια ποικιλία άλλων καθεστώτων.
Για παράδειγμα, αν χρησιμοποιήσουμε τη λογική του Kallas, πρέπει να συμπεράνουμε ότι οι ίδιοι οι Εσθονοί ήταν προσωπικά υπεύθυνοι για όλα όσα έκανε το σοβιετικό κράτος από το 1944 έως τη στιγμή που η Εσθονία αποσχίστηκε από την ΕΣΣΔ το 1991.
Οι Εσθονοί ήταν Σοβιετικοί πολίτες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ήταν μήπως όλοι ένοχοι για την εισβολή στο Αφγανιστάν και κάθε άλλη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εκκολάφθηκαν στη Μόσχα;
Ομοίως, με αυτή τη λογική, οι ταπεινοί ψαράδες της Οκινάουα ήταν υπεύθυνοι για τους βιασμούς του Νανκίνγκ.
Ο φτωχότερος Βρετανός καπνοδοχοκαθαριστής ήταν υπεύθυνος για τον πόλεμο των Μπόερ, και ο Άγιος Παύλος (Ρωμαίος πολίτης) ήταν υπεύθυνος για τον εβραιο-ρωμαϊκό πόλεμο του 66 μ.Χ. Μόνο ο πιο φανατικός ιδεολόγος θα συμφωνούσε ότι αυτές οι δηλώσεις είναι αληθινές.
Φυσικά, κάποιοι θα μπορούσαν στη συνέχεια να ισχυριστούν ότι η συλλογική ενοχή ισχύει μόνο στις δημοκρατίες. Ούτε αυτός ο ισχυρισμός ισχύει.
Με αυτή τη λογική, όλοι οι Γερμανοί ήταν υπεύθυνοι για τις ενέργειες του ναζιστικού καθεστώτος κατά τη δεκαετία του 1930, είτε ψήφισαν είτε όχι υπέρ των εθνικοσοσιαλιστών το 1933 .
Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο σκέψης, οι φτωχότεροι ανθρακωρύχοι των Αππαλαχίων Ορέων ήταν υπεύθυνοι για τον βομβαρδισμό της Καμπότζης από τις ΗΠΑ, και ακόμη και ο πιο φανατικός εχθρός της Θάτσερ στη Βρετανία ήταν υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου στον πόλεμο των Φώκλαντ.
Επιπλέον, σε πολλές δημοκρατίες, το κυβερνών κόμμα εκλέγεται μόνο με την σχετική πλειοψηφία των ψηφησάντων — και οι ψηφοφόροι που εκλέγουν το κυβερνών κόμμα είναι οι ίδιοι μια σαφής μειοψηφία του συνολικού πληθυσμού.
Το 2016, για παράδειγμα, μόνο το 19 τοις εκατό του πληθυσμού των ΗΠΑ ψήφισε τον Ντόναλντ Τραμπ. Το πώς λειτουργεί αυτό στην πλειοψηφία του πληθυσμού που είναι «υπεύθυνη» για τις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ δεν είναι καθόλου σαφές. (σ.σ. περίπου το 20% και το 25% ψήφισε τις δύο τελευταίες κυβερνήσεις στην Ελλάδα, τον Σύριζα και την ΝΔ, αντίστοιχα)
Ένας άλλος σημαντικός λόγος για την απουσία ενοχής μεταξύ των απλών πολιτών ενός καθεστώτος είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα καθεστώτα -είτε δημοκρατίες είτε αυτοκρατορίες- αποκρύπτουν τεράστιες ποσότητες πληροφοριών από τους δικούς τους ανθρώπους.
Αυτή είναι ιδιαίτερα η περίπτωση της εξωτερικής πολιτικής·
Τα καθεστώτα αποκρύπτουν τα γεγονότα από τους φορολογούμενους υπό το πρόσχημα του κρατικού απορρήτου για σκοπούς «εθνικής άμυνας».
Είναι άραγε οι Αμερικανοί ένοχοι για ό,τι έχει κάνει η CIA αυτή την εβδομάδα;
Πώς μπορούν οι Αμερικανοί να γνωρίζουν σε πραγματικό χρόνο τι κάνει το καθεστώς τους;
Το γεγονός είναι ότι δεν γνωρίζουν, και λίγοι από αυτούς έχουν έστω και τον ελεύθερο χρόνο, ώστε να παρακολουθούν τις λεπτομέρειες. (Θεός φυλάξοι οι άνθρωποι επιλέγουν να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους ασχολούμενοι με τα παιδιά τους και κερδίζοντας τα προς το ζην.)
Αλλά ακόμη και για εκείνους που προσπαθούν να αναζητήσουν τέτοιες πληροφορίες, το κράτος έχει έναν τόσο ακλόνητο έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και της δημόσιας εκπαίδευσης, που το να είναι κανείς πραγματικά καλά ενημερωμένος αποτελεί πράγματι ένα δύσκολο έργο.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί του Kallas έχουν νόημα στη διεστραμμένη λογική του σύγχρονου εθνικισμού.
Η εθνικιστική ιδεολογία – ίσως η πιο επιτυχημένη ιδεολογία της ιστορίας – συγχέει τα συμφέροντα του κράτους με τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων.
Προσπαθεί να εξαλείψει τη διάκριση μεταξύ των υπό εκμετάλλευση μαζών – εκείνων που φορολογούνται για να υποστηρίζουν το καθεστώς – και του ίδιου του καθεστώτος.
Όταν αυτές οι δύο ομάδες μπορούσαν να συγχωνευθούν, μας έλεγαν ότι το ίδιο το κράτος απλώς εκτελούσε τη λεγόμενη volonté générale , ή την λαϊκή βούληση. Αυτή ήταν μια κληρονομιά της ανόδου του εθνικισμού που ήρθε στον απόηχο της Γαλλικής Επανάστασης και εδραίωσε τις σύγχρονες αντιλήψεις μας για την ιθαγένεια και την εθνική ενοχή.
Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Όπως σημειώνει ο Martin Van Creveld, το καθεστώς κάτω από το οποίο ζούσε κανείς δεν ήταν πάντα σημαντικό κομμάτι του τρόπου με τον οποίο τον έβλεπαν οι άλλοι ή ακόμα και ο ίδιος. Τελικά, όμως, η «ιθαγένεια» έγινε ψυχολογικά σημαντική και διαμόρφωσε τις σύγχρονες απόψεις για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι ξένοι πολίτες σε περιόδους πολέμου.
Στην καθημερινή ζωή, το ερώτημα αν κάποιος ήταν πολίτης αυτού ή εκείνου του κράτους , έγινε μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της ύπαρξης οποιουδήποτε ατόμου πέρα από τα βιολογικά δεδομένα της φυλής, της ηλικίας και του φύλου…. Μέχρι το τέλος της αρχαίας εποχής, ο Lawrence Sterne, συγγραφέας του A Sentimental Journey , μπορούσε κανείς να ταξιδέψει από τη Βρετανία στη Γαλλία, παρόλο που βρίσκονταν σε πόλεμο μεταξύ τους. Και, αφού έφτανε εκεί, να τον υποδεχτούν με κάθε ένδειξη τιμής στους κοινωνικούς κύκλους στους οποίους ανήκε. Ωστόσο, ο δέκατος ένατος αιώνας έβαλε τέλος σε τέτοιες αβροφροσύνες.
Όλα τα κράτη κατά τη διάρκεια του πολέμου, και ορισμένα επίσης σε καιρό ειρήνης, επέβαλαν περιορισμούς στο με ποιους πολίτες τους επιτρεπόταν και με ποιους δεν επιτρεπόταν να παντρευτούν. Όσο διαρκούσαν οι εχθροπραξίες, οι υπήκοοι του εχθρού ήταν πιθανό να εγκλωβιστούν και να δημευθούν οι περιουσίες τους.»
Η «ιθαγένεια», ωστόσο, είναι απλώς ένα νομικό και ιδεολογικό κατασκεύασμα και δεν καθιστά έναν φορολογούμενο αναπόσπαστο μέρος της κρατικής μηχανής.
Ωστόσο, οι νέες εθνικιστικές ιδεολογικές καινοτομίες του δέκατου ένατου αιώνα οδήγησαν πολλούς στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες ενός εχθρικού κράτους ήταν και οι ίδιοι εχθροί.
Αυτός ο τρόπος σκέψης επεκτάθηκε τον εικοστό αιώνα σε σημείο που επέτρεψε έναν αμέτρητο αριθμό εγκλημάτων πολέμου και ενεργειών εναντίον μη εμπόλεμων.
Ιστορικά, ο ίδιος τρόπος σκέψης έχει χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει τους τρομοκρατικούς βομβαρδισμούς (όπως ο βομβαρδισμός στη Δρέσδη) και τον λιμοκτονικό αποκλεισμό που επιβλήθηκε στη Γερμανία στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το γεγονός ότι τέτοιες αδιακρίτως θανατηφόρες πολιτικές μπορούν να θεωρηθούν ηθικά δικαιολογημένες, βασίζεται σε μια γενική αίσθηση ότι οι απλοί άνθρωποι στα ξένα κράτη είναι κατά κάποιο τρόπο προσωπικά υπεύθυνοι για τα εγκλήματα των κυβερνήσεών τους.
Έτσι, το να κάψεις μέχρι θανάτου εκατό χιλιάδες πολίτες σε μια νύχτα—όπως συνέβη με τον βομβαρδισμό στο Τόκιο —μπορεί να διαγραφεί ως υπόθεση ότι οι ξένοι «το προκάλεσαν στον εαυτό τους».
Η ιδέα αυτή σίγουρα συνεχίζεται μέχρι σήμερα και ζει στην άποψη περί των «μικρών Άιχμαν» που προώθησαν ορισμένοι θεωρητικοί της αριστεράς.
Αυτή δικαιολογεί διάφορες μορφές τρομοκρατίας υπό την πεποίθηση ότι ακόμη και οι φαινομενικά άκακοι άνθρωποι είναι τελικά υπεύθυνοι για τα χειρότερα εγκλήματα που διαπράττονται από τα κράτη στα οποία ζουν.
Έτσι, όπως υποστήριξε ο Ward Churchill στο βιβλίο του On the Justice of Roosting Chickens , οι υπάλληλοι γραφείου στους Δίδυμους Πύργους ήταν απλώς «κάποιοι πολίτες» και χάρη στους βομβαρδισμούς υπέστησαν μια «τιμωρία που αρμόζει στη συμμετοχή τους» στην αμερικανική μηχανή πολέμου.
Αυτή η θέση τελικά δεν διακρίνεται από την ιδέα του Kallas ότι «κάθε πολίτης είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του κράτους του». Είναι πράγματι μια πολύ επικίνδυνη ιδέα, και τίποτα καλύτερο από μια θλιβερή κληρονομιά του βάρβαρου εικοστού αιώνα.
***
Ο Ryan McMaken ( @ryanmcmaken ) είναι ανώτερος συντάκτης στο Mises Institute. Ο Ryan έχει πτυχίο στα οικονομικά και μεταπτυχιακό στη δημόσια πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Ήταν οικονομολόγος στέγασης για την Πολιτεία του Κολοράντο. Είναι ο συγγραφέας του Commie Cowboys: The Bourgeoisie and the Nation-State in the Western Genre .
Μοίρασέ το:
Ετικέτες: ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ, ΟΥΚΡΑΝΙΑ, ΡΩΣΙΑ, ΧΙΤΛΕΡ
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες, θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας, για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης, σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολογίου, μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε, καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιοδνήποτε τρόπο, το ιστολόγιο. Ο διαχειριστής του ιστολογίου, δεν ευθύνεται για τα σχόλια και τους δεσμούς που περιλαμβάνει. Τονίζουμε ότι υφίσταται μετριασμός των σχολίων και παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, να έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
- Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές ή χυδαιολογίες.>
- Μην δημοσιεύετε άσχετα με το θέμα σχόλια.
- Ο κάθε σχολιαστής, οφείλει να διατηρεί ένα μόνον όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
- Με βάση τα παραπάνω, η διαχείριση, διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης σχολίων, χωρίς καμία άλλη προειδοποίηση.
- Επιπλέον σας τονίζουμε, ότι το ιστολόγιο, λειτουργεί σε εθελοντική βάση και ως εκ τούτου, τα σχόλια θα αναρτώνται μόλις αυτό καταστεί δυνατόν.
Καλλιόπη, σου παραθέτω σκέψη του Εθνικού μας Ιστορικού, Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου που αφορά κυρίως τους τωρινούς Νεοέλληνες:
.. Ἐὰν δὲν θέλωμεν νὰ κλείσωμεν τὰ μάτια ἐμπρὸς εἰς τὸ φῶς τῆς ἀποδεδειγμένης ἀληθείας, εἶναι ἀνάγκη νὰ ὁμολογήσωμεν ὅτι εἰς κοινοβουλευτικὴν πολιτείαν, ὠργανωμένην μετὰ σωφροσύνης, οἱ ἀνώτατοι ἄρχοντες καὶ οἱ ἀνώτατοι θεσμοὶ δὲν ἐνεργοῦν, παρὰ μόνον ὅπως τὸ ἔθνος θέλει νὰ ἐνεργήσουν. Μόνοι των δὲν εἶναι οὔτε ἀπολύτως καλοὶ οὔτε ἀπολύτως κακοί. Ἀλλ’ὅπως οἱ καθρέπται, ἀπεικονίζουν τὰ πρόσωπα ποὺ δροῦν καὶ τὰ πράγματα ποὺ συμβαίνουν. Ἐὰν τὰ πρόσωπα καὶ τὰ πράγματα χωλαίνουν, δὲν πταίουν οἱ καθρέπται καὶ ματαίως θὰ ἐξακολουθούσαμεν νὰ τοὺς σπῶμεν καὶ νὰ προμηθευώμεθα νέους, διότι καὶ οἱ νέοι τὰς ἰδίας εἰκόνας θὰ παρουσιάσουν.
Κύριε Μιχαλόπουλε, αν αναρωτηθούμε πόσοι νεοέλληνες έχουν μελετήσει τα βιβλία του Κωνσταντίνου Παπαργηγόπουλου, θα αντιληφθούμε πως είναι δυνατόν η πλειοψηφία να συνεχίζει να βλέπει μέσα από διαστρεβλωτικούς καθρέπτες. Σκεφθείτε δε πόσες δεκαετίες πριν είχε γράψει τα βιβλία του, όταν ακόμα δεν ήτο τόσο διαβρωμένο το πολιτικό σύστημα και θα έχετε την απάντηση και για τους νεοέλληνες…
Στον Βαθμό που Αναλογεί στον/στην καθένα-καθεμιά υπάρχει ένα ποσοστό Ευθύνης +Αναλόγως της Γενιάς π.χ ένας Μεγαλύτερος έχει περισσότερη ευθύνη απο έναν πιτσιρικά..65Ετών – 25 ετών..με τις ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ/ΤΗΣ..ή ένας 45άρης έχει μεγαλύτερη ευθύνη έναντι ενός 18χρονού..
Σωστός…
Η αποενοχοποιηση είναι ένα από τα σημαντικότερα όπλα. του Διαβόλου. Ετσι,δεν μετανοεί ο άνθρωπος,νομίζοντας ότι για όλα φταίνε άλλοι.