Είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς τη χθεσινή συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, κατά τη διάρκεια της οποίας οι ειδικοί αγορητές των κομμάτων, μιλώντας σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εμπορίου, μεταξύ των σχολίων που διατύπωναν για τον πληθωρισμό, τις κυριακάτικες αργίες, την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, το εμπορικό έλλειμμα, τους καταναλωτές και τα σουπερ μάρκετ, προσέθεταν και την άποψή τους για ένα κορυφαίο ζήτημα δημοκρατίας: τη νομοθέτηση με τροπολογία της απαγόρευσης καθόδου κόμματος στις προσεχείς εκλογές.

Το πολιτικό μας σύστημα θεώρησε τόσο κορυφαία αυτή του την πρωτοβουλία που αφορά τον πυρήνα του πολιτεύματός μας, ώστε καταδέχτηκε η συζήτηση για το επίμαχο θέμα να ενταχθεί ως παρένθεση σε ένα νομοσχέδιο… εμπορίου.

Στην πραγματικότητα, η πρωτοβουλία του πολιτικού συστήματος να νομοθετήσει λίγο πριν από τις εκλογές αποτελεί, εκτός από παραβίαση του άρθρου 29 του Συντάγματος, και έμμεση αναθεώρηση του εκλογικού νόμου υπέρ του πρώτου κόμματος. Στο μέτρο που η συρρίκνωση του πολυκομματισμού θα επηρεάσει το εκλογικό μέτρο, αλλά και την τελική κατανομή των εδρών.

Ακόμη πιο ενδιαφέρον όμως είναι το γεγονός ότι, μετά το χθεσινό σημείωμα της στήλης για το θέμα, επικοινώνησαν μαζί μας ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης, προκειμένου να μας αναπτύξουν τη διαφωνία τους με το σκεπτικό μας.

Επικοινώνησε μαζί μας επίσης ο τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης, ο οποίος μας υπενθύμισε ότι στο προσχέδιο του Συντάγματος του 1975 υπήρχε διάταξη που προέβλεπε ρητώς απαγόρευση κόμματος, αλλά κατά τη διάρκεια της νομοθέτησης ο συντακτικός νομοθέτης απέρριψε αυτή την εισήγηση και διατύπωσε το άρθρο 29 και τη λειτουργία των κομμάτων υπό την παρούσα του μορφή.

Εννοείται βεβαίως ότι και ο κύριος Φίλης, με άλλο νομικό σκεπτικό, υποστηρίζει την απαγόρευση καθόδου ακροδεξιού κόμματος στις προσεχείς εκλογές. Ευχαριστώ και τους δύο υπουργούς της Νέας Δημοκρατίας και τον πρώην υπουργό του ΣΥΡΙζΑ οι οποίοι είχαν την καλοσύνη να επικοινωνήσουν μαζί μας.

Κύριο επιχείρημα των δύο υπουργών της κυβέρνησης του κυρίου Μητσοτάκη ήταν πως η Νέα Δημοκρατία δεν μπορούσε να αναθεωρήσει το Σύνταγμα, καθώς την πρωτοβουλία για την τροποποίηση των διατάξεων του καταστατικού μας χάρτη την είχε ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από τις προηγούμενες εκλογές, όταν αυτός εκκίνησε τη διαδικασία αναθεώρησης.

Η Νέα Δημοκρατία δεσμευόταν, σύμφωνα με την άποψή τους, από την πρόταση της Κουμουνδούρου.

Υπενθυμίζουμε για όσους τυχόν δεν διάβασαν το προχθεσινό μας σημείωμα πως υποστηρίζαμε ότι η Νέα Δημοκρατία θα μπορούσε να αναθεωρήσει το άρθρο 29 του Συντάγματος, καθώς και το άρθρο 51, με βάση το οποίο επιτρέπεται σε οποιονδήποτε Ελληνα πολίτη να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές εφόσον δεν έχει καταδικαστεί αμετακλήτως.

Το επιχείρημα ότι φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ και πάλι που δεν αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα χωλαίνει σε δύο σημεία – ένα πολιτικό και ένα νομικό.

Ως προς το πολιτικό, δεν είμαστε λωτοφάγοι και δεν ξεχνάμε. Θυμόμαστε ότι στην προαναθεωρητική Βουλή έγινε μεγάλη συζήτηση μεταξύ των κομμάτων για τον προσδιορισμό των αναθεωρητέων διατάξεων, και επί ορισμένων άρθρων (π.χ., 86) υπήρξε συναίνεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης – με πρόταση, μάλιστα, της τότε αντιπολίτευσης Ν.Δ.

Τίποτε δεν εμπόδιζε το 2018 τη Νέα Δημοκρατία -η οποία είχε λάβει την πρωτοβουλία να συνενώσει τις δικογραφίες που εκκρεμούσαν για τη Χρυσή Αυγή και να τις στείλει με μηνυτήρια αναφορά στον Αρειο Πάγο (Δένδιας) και, δεύτερον, να νομοθετήσει τη διακοπή της χρηματοδότησης της Χρυσής Αυγής με επιχειρήματα που το Συμβούλιο της Επικρατείας χαρακτήρισε «συνταγματικώς ανεκτά»- να ζητήσει να περιληφθεί στα προς αναθεωρητέα άρθρα και το άρθρο 29.

Για να διορθωθούν και οι συνταγματικές ατέλειες των νομοθετημάτων που ψηφίστηκαν από το Κοινοβούλιο.

Τι θα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ αν εζητείτο η αναθεώρηση του άρθρου 29 γι’ αυτό το θέμα; «Οχι»; Αποκλείεται.

Αλλωστε, για όσους θυμόμαστε, η Νέα Δημοκρατία δεν ακολούθησε το περιεχόμενο της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ όσον αφορά τα προς αναθεώρηση άρθρα, αλλά με συνταγματική ερμηνεία -στην οποία συνέπραξε σωστά και ο καθηγητής Γεραπετρίτης- νομοθέτησε αυτά που η ίδια πίστευε.

Δυνατότητες, λοιπόν, αναθεώρησης υπήρχαν. Απλώς το πολιτικό σύστημα τότε θεωρούσε ότι είχε εκκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με την Ακροδεξιά με τον εγκλεισμό της στις Φυλακές Δομοκού και δεν απαιτείτο καμιά νομοθετική πρωτοβουλία ακόμη και συνταγματικού χαρακτήρα.

Το επιχείρημα που ανέφεραν όμως οι κύριοι Γεραπετρίτης και Γεωργιάδης στην επικοινωνία τους με τη στήλη, ότι η Νέα Δημοκρατία δεν μπορούσε να αναθεωρήσει το Σύνταγμα γιατί δεσμευόταν από την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, έχει και νομική αξία.

Και τούτο διότι συνιστά έμμεση παραδοχή ότι χρειαζόταν αναθεώρηση του Συντάγματος πριν από την νομοθέτηση και ότι η τροπολογία που ψηφίστηκε χθες στο Κοινοβούλιο έχει πρόβλημα. Κάτι που λέει με πολύ κομψό τρόπο και το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, στο οποίο ηγείται ο καθηγητής μου στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Κωνσταντίνος Μαυριάς.

Και έχει πρόβλημα διότι το περιεχόμενό της δεν είναι απολύτως δεσμευτικό για το πρώτο τμήμα του ανώτατου δικαστηρίου, στην «ενδεχόμενη δικανική κρίση» του οποίου κάνει αναφορά το Επιστημονικό Συμβούλιο.

Εχει επίσης πρόβλημα αντιφατικότητας η τροπολογία που έγινε ήδη νόμος του κράτους, διότι επιτρέπει (αποδεχόμενη εδώ το Σύνταγμα ) πως, αν είσαι καταδικασμένος πρωτοδίκως αλλά όχι αμετακλήτως για τα εγκλήματα του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα, μπορείς να είσαι ανεξάρτητος υποψήφιος.

Το πολιτικό σύστημα δεν έχει πρόβλημα αν ένας καταδικασμένος για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση είναι ανεξάρτητος, μεμονωμένος υποψήφιος βουλευτής (και πώς αλλιώς, όταν το Σύνταγμα λέει άλλα στο άρθρο 51;), αλλά έχει πρόβλημα όταν πολλοί καταδικασμένοι για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση αφαιρούν οργανωμένοι σε κόμμα έδρες από το πρώτο κόμμα και τους στερούν ενδεχομένως την αυτοδυναμία. Ο ναζισμός, όταν αφαιρεί λίγες έδρες, είναι ανεκτός – όταν αφαιρεί πολλές έδρες είναι απαράδεκτος.

Ο καθηγητής Γεραπετρίτης στην επικοινωνία μας επεσήμανε ότι «η τροπολογία πατάει σε ήδη ψηφισμένη από τη Βουλή διάταξη που δεν έχει αμφισβητηθεί» και ότι «θα ήταν αντισυνταγματική η τροπολογία. αν είχε αποκλειστεί ευθέως η συμμετοχή του Κασιδιάρη ως υποψηφίου χωρίς να υπάρχει αμετάκλητη απόφαση». Είναι και πάλι ενδιαφέρον να επισημάνω ότι ο καθηγητής τόνισε στην επικοινωνία μας ότι η παλιά διάταξη «δεν έχει αμφισβητηθεί». Οχι ότι ήταν συνταγματική. Ηταν πολύ προσεκτικός.

Οσον αφορά τον κύριο Κασιδιάρη, πέραν των επιχειρημάτων που παρουσιάσαμε ανωτέρω, προσθέτουμε ένα ακόμη που αποδεικνύει πόσο μεγάλο πρόβλημα είναι να νομοθετεί η κυβέρνηση χωρίς να έχει αναθεωρήσει προηγουμένως το Σύνταγμα.

Ο εκλογικός νόμος προβλέπει την κάθοδο συνασπισμού ανεξάρτητων υποψηφίων, οι οποίοι μπορούν να ανακηρυχθούν μεμονωμένα υποψήφιοι, καθώς δεν έχουν καταδικαστεί με αμετάκλητη καταδίκη.

Εάν λοιπόν οι καταδικασμένοι για το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα δεν κατέλθουν με ενιαίο κόμμα, αλλά μέσω συνασπισμού ανεξαρτήτων, τι γίνεται; Επειδή δεν τα ξέρουμε όλα περί την εκλογική νομοθεσία, πάσα απάντηση δεκτή.

Απ’ όσα ακούσαμε χθες στο Κοινοβούλιο, ο υπουργός Εσωτερικών κύριος Βορίδης, μολονότι ενσωμάτωσε παρατηρήσεις κομμάτων στην τελική νομοτεχνική διατύπωση της ρύθμισης, δεν κατάφερε να υπερβεί τα συνταγματικά κωλύματα. Μάλλον τα επιδείνωσε.

Οπως σωστά του υπέδειξε ο βουλευτής της Αριστεράς Τζανακόπουλος (για μια φορά είχε δίκιο), έκανε κάτι αδιανόητο για νομοθέτη: με την αγόρευσή του ο υπουργός ομολόγησε ότι η συγκεκριμένη τροπολογία έχει φωτογραφικό χαρακτήρα και στοχεύει στον Ηλία Κασιδιάρη, ενώ με βάση τις αρχές του συνταγματικού δικαίου η νομοθέτηση πρέπει να είναι γενικού και αφηρημένου χαρακτήρα.

Με βάση όλα αυτά συμπεραίνουμε τα εξής: Φοβάμαι πως θα ζήσουμε αδιανόητες στιγμές όταν ο Αρειος Πάγος χρειαστεί να εκφράσει την «ενδεχόμενη δικανική κρίση» για την οποία ομιλεί το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής.

Για να καταλήξει σε αποφάσεις θα χρειαστεί προηγουμένως να μελετήσει τα πρακτικά της ψήφισης του Συντάγματος στα άρθρα 29-51, τα πρακτικά της χθεσινής συνεδρίασης της Βουλής για να διαπιστώσουν τη βούληση του νομοθέτη, τη γνωμοδότηση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής και βεβαίως τον νέο νόμο.

Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι ο νέος νόμος κατάφερε να αναθεωρήσει το Σύνταγμα. Φοβάμαι μάλιστα ότι η διάταξη μπορεί να θεωρηθεί από τον Αρειο Πάγο αντισυνταγματική +,όχι για το περιεχόμενό της, αλλά εξαιτίας της γκάφας του κύριου Βορίδη να ομολογήσει ενώπιον της εθνικής αντιπροσωπίας ότι εισηγείται έναν νόμο με φωτογραφικό χαρακτήρα και όχι με αφηρημένο και κανονιστικό χαρακτήρα.

Υστερόγραφο 1:
Δεν άκουσα τον κύριο Γεραπετρίτη να παρεμβαίνει στη χθεσινή συνεδρίαση της Βουλής. Γιατί; Αφού ο νόμος είναι… συνταγματικός! Τι φοβήθηκε;

Υστερόγραφο 2:
Αν καταλαβαίνω σωστά από τη διατύπωση του κυρίου Βορίδη, προκειμένου να έχει ο Αρειος Πάγος εύλογο χρόνο για να αχθεί στην απόφασή του, θα διευρυνθεί ο χρόνος της προεκλογικής εκστρατείας από 25 ημέρες σε περισσότερες;