Ένας από τους γραφικότερους πλανόδιους επαγγελματίες της παλαιότερης εποχής ήταν ο σαλεπιτζής. Στην τούρκικη γλώσσα salep σημαίνει σαλέπι και salepci o παρασκευαστής και πωλητής του ποτού, ο σαλεπιτζής.
Το σαλέπι είναι σκόνη από αποξηραμένους βολβούς διαφόρων ορχεοειδών. Η σκόνη βράζεται με ζάχαρη ή μέλι και αρωματίζεται με πιπερόριζα. Το ομώνυμο ποτό είναι θρεπτικό λόγω του αμύλου και της γόμας που περιέχει καθώς και θερμαντικό λόγω της παχύρρευστης μορφής του.
Το στέκι του ο σαλεπιτζής το διάλεγε με βάση τις περιοχές που σύχναζαν οι ξενύχτηδες και εκείνοι που άρχιζαν τη δουλειά τους αξημέρωτα (οικοδόμοι, εργάτες κλπ).
Πριν από πολλά χρόνια, όταν τύχαινε κάποιοι να ξενυχτήσουν, κατέβαιναν στην Πλατεία Ομονοίας για να αγοράσουν την εφημερίδα της επομένης ημέρας (πάντα τις έβρισκες πρώτα στα περίπτερα του κέντρου) και μετά αναζητούσαν τον σαλεπιτζή για ένα ρόφημα που θα τους βοήθαγε να ξεχάσουν την παγωνιά της νύχτας.
Εκεί στο στέκι του, όση ώρα αυτός ετοίμαζε το ζεστό ρόφημα, δημιουργούσε ένα κλίμα ευθυμίας αλλά και αντιπαραθέσεων, προκαλώντας τους πελάτες που περίμεναν μέσα στην παγωνιά, και θίγοντας θέματα που αφορούσαν την πολιτική επικαιρότητα, την καθημερινότητα και οτιδήποτε ήταν ικανό να “ανάψει τα αίματα”. Έτσι οι θαμώνες ζεσταίνονταν έως ότου εκείνος ολοκληρώσει την παρασκευή του θαυματουργού ροφήματος.
Ο σαλεπιτζής ήταν από τους γραφικούς τύπους. Ντυμένος στα άσπρα, φορούσε έναν ψηλό σκούφο όπως αυτός του μάγειρα, τα σκεύη που χρησιμοποιούσε ήταν μπρούτζινα, πολύπλοκα αλλά συνήθως καλογυαλισμένα και πεντακάθαρα. 
Τα μετέφερε κρεμασμένα από τους ώμους του στα άκρα ενός ξύλινου κομματιού. Το επάγγελμα του σαλεπιτζή είναι ένα από τα επαγγέλματα που εξαφανίζονται.
Όμως θα λέγαμε πως τα στέκια που δημιουργούνταν με την παρουσία του αποτέλεσαν ένα είδος πρώιμου/πρόχειρου υπαίθριου “καφενείου” όπου οι θαμώνες είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για την επικαιρότητα αλλά και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους…
Υπάρχουν και σήμερα κάποιοι σαλεπιτζήδες, τους οποίους μπορείτε να εντοπίσετε ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας. Όμως, η αλήθεια είναι ότι αν εξαιρέσεις το προϊόν τους, δεν θυμίζουν σε τίποτα τους παραδοσιακούς σαλεπιτζήδες. Η εικόνα του σαλεπιτζή όσο πάει και σπανίζει σήμερα στην Αθήνα.
Ο νους μου γύρισε στη δεκαετία του 1950. Ήταν τότε που τα εφηβικά ξενύχτια κρατούσαν συνήθως μέχρι τις μεταμεσονύχτιες ώρες. Κι’ ήταν ο σαλεπιτζής κάτι σαν το νερό του διψασμένου στην έρημο. Κατέβαζε από τη μέση του το δοχείο και γέμιζε ένα γυάλινο ποτηράκι του κρασιού για να σου το προσφέρει.
Τότε δεν υπήρχαν ποτήρια πλαστικά. Κι’ όλοι πίναμε από το ίδιο ποτηράκι, που ποτέ δε νοιάστηκα να μάθω με ποιο τρόπο ήταν πάντα καθαρό. Άλλωστε δεν ανησυχούσα. Κι’ αυτό το ρόφημα μαλάκωνε και γλύκαινε το λαιμό, που ήταν ξεγδαρμένος από τη ρετσίνα και τη συμμετοχή στο τραγούδι της παρέας σε κάποιο πλακιώτικο ταβερνάκι.
Το σαμοβάρι του σαλεπιτζή. Αλήθεια, πόσα χρόνια είχα να δω σαλεπιτζή! Είχε χαθεί κι’ αυτός, μαζί με τον καστανά και τη φουφού. Μαζί με τον στραγαλατζή και την τροχοφόρο πραμάτεια του με τα στραγάλια, τα φυστίκια, τον πασατέμπο.
Κάπου-κάπου, στη σύγχρονη εποχή, ίσως να τύχαινες σε κανένα επαρχιώτικο πανηγύρι τον στραγαλατζή, της «γριάς το μαλλί» κι’ ένα ταβλά με σάμαλι. Κι’ εδώ στην Αθήνα ίσως να συναντούσες σε κάποιο πεζόδρομο τη στολισμένη λατέρνα. Αλλά όχι και τον σαλεπιτζή.
Κι’ όλα αυτά τα χρόνια προχωρούσε η ζωή και χάσαμε τον σαλεπιτζή, τον στραγαλατζή, τον παπλωματά, τον τσαγκάρη της γειτονιάς κι’ άλλες φιγούρες που ζούνε στις μνήμες μας.
Κάποτε γυρίζουν στο νου και πλημμυρίζουν την ψυχή με τόνους νοσταλγίας γι’ αυτά πού πέρασαν σ’ άλλη διάσταση και χάθηκαν από την καθημερινότητά μας.
Καθώς όμως ταξίδευε ο νους μου στα περασμένα κι’ είδα τον σαλεπιτζή να γυρίζει στο σήμερα, αλλά και να φυτρώνουν σαν μανιτάρια τα μαγαζιά που αγοράζουν χρυσό και κοσμήματα, ενώ τα άλλα μαγαζιά κλείνουν το ένα μετά το άλλο, σκέφθηκα :
Τώρα δεν είναι οι μνήμες που μας γυρίζουν πίσω στον χρόνο. Είναι η ίδια η ζωή. Κι’ ελπίζω να μην έρθουν μέρες που θα πλένει η μάνα με το πράσινο σαπούνι και την αλυσίβα στη σκάφη και που θα ζεσταίνει το νερό στη γκαζιέρα για να κάνουμε μπάνιο.
Club Φίλων Μικρού Σερίφη
Γιώργος Βαξεβανίδης / Η Νέα Φωνή της Κάσου
Μεγάλες μέρες, αλησμόνητες εποχές!!!